Ειδικές Προτάσεις
Είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις
Εισάγονται:
ὅτι - κρίση αντικειμενική
ὠς - κρίση υποκειμενική
Εκφέρονται:
Συντακτικός ρόλος:
Παραδείγματα ανάλυσης:
Πάντες γὰρ ἐπίστασθε ὅτι ὁ πόλεμος καὶ ἄλλων πολλῶν αἴτιος κακῶν γεγένηται.
- Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση. Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὅτι (αντικειμενική κρίση), εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει το πραγματικό. Λειτουργεί ως αντικείμενο στο ἐπίστασθε.
Ἡγοῦμαι δὲ, ὦ ἄνδρες, τοῦτο με δεῖν ἐπιδεῖξαι, ὡς ἐμοίχευεν Ἐρατοσθένης τὴν γυναῖκα τὴν ἐμὴν.
- Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση. Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὡς (υποκειμενική κρίση), εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει το πραγματικό. Λειτουργεί ως επεξήγηση στο τοῦτο.
Δῆλον μὲν γὰρ ἐστι ὅτι Σκύθαι καὶ Θρᾷκες οὐκ ἄν τολμήσειαν ἀσπίδας καὶ δόρατα λαβόντες Λακεδαιμονίοις διαμάχεσθαι.
- Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση. Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὅτι (αντικειμενική κρίση) και εκφέρεται με δυνητική ευκτική, γιατί δηλώνει το δυνατό να γίνει στο παρόν ή στο μέλλον. Λειτουργεί ως υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση δῆλον ἐστι.
Μεταφραστικές οδηγίες:
ὅτι = ότι
ὡς = ότι δήθεν, ότι τάχα
π.χ. Ὅτι τέχνῃ κακῶς ἐνεχείρησε ποιεῖν ὑμᾶς, ἄξιον ἐστιν ἀκοῦσαι.
- Αξίζει να ακούσετε ότι προσπάθησε με τέχνασμα να σας βλάψει.
Π.χ. Δαρεῖος αἰτιᾶται ἡμᾶς ὡς λύομεν τὰς σπονδὰς.
- Ο Δαρείος μας κατηγορεί ότι τάχα παραβιάζουμε τη συνθήκη.
Εισάγονται:
ὅτι - κρίση αντικειμενική
ὠς - κρίση υποκειμενική
Εκφέρονται:
- Απλή οριστική - το πραγματικό
- Δυνητική οριστική - το δυνατό να γίνει στο παρελθόν ή το μη πραγματικό
- Δυνητική ευκτική - το δυνατό να γίνει στο παρόν ή στο μέλλον
- Ευκτική του πλαγίου λόγου - εξάρτηση από ιστορικό χρόνο (παρατ./ αόρ./υπερσ.) à αβέβαιη κρίση (η ευκτική του πλαγίου λόγου αντικαθιστά την αρχική οριστική, η οποία μπορεί και να διατηρηθεί)
Συντακτικός ρόλος:
- Αντικείμενο σε ρήματα:
- Λεκτικά: λέγω, ἀγγέλω, ἀποκρίνομαι, ὁμολογῶ, διδάσκω, διηγοῦμαι, βοῶ, κηρύττω
- Γνωστικά: γιγνώσκω, οἶδα, μανθάνω, πυνθάνομαι, λογίζομαι, ἐπίσταμαι, ἐνθυμοῦμαι
- Αισθητικά: αἰσθάνομαι, ὁρῶ, ἀκούω
- Αποδεικτικά – δηλωτικά: δείκνυμι, ἀποδείκνυμι, ἐπιδείκνυμι, παρέχω μάρτυρα, δηλῶ, φανερὸν ποιῶ
- Δοξαστικά (σπάνια): ὑπολαμβάνω (= νομίζω)
- Υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις των παραπάνω κατηγοριών: λέγεται, ἀγγέλεται, λόγος ἐστι, δῆλον ἐστι, φανερὸν ἐστι, ἐλπὶς ἐστι, σαφὲς ἐστι.
- Επεξήγηση κυρίως στο ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας ή σε αφηρημένη λέξη (λόγος, μῦθος)
Παραδείγματα ανάλυσης:
Πάντες γὰρ ἐπίστασθε ὅτι ὁ πόλεμος καὶ ἄλλων πολλῶν αἴτιος κακῶν γεγένηται.
- Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση. Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὅτι (αντικειμενική κρίση), εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει το πραγματικό. Λειτουργεί ως αντικείμενο στο ἐπίστασθε.
Ἡγοῦμαι δὲ, ὦ ἄνδρες, τοῦτο με δεῖν ἐπιδεῖξαι, ὡς ἐμοίχευεν Ἐρατοσθένης τὴν γυναῖκα τὴν ἐμὴν.
- Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση. Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὡς (υποκειμενική κρίση), εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει το πραγματικό. Λειτουργεί ως επεξήγηση στο τοῦτο.
Δῆλον μὲν γὰρ ἐστι ὅτι Σκύθαι καὶ Θρᾷκες οὐκ ἄν τολμήσειαν ἀσπίδας καὶ δόρατα λαβόντες Λακεδαιμονίοις διαμάχεσθαι.
- Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση. Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὅτι (αντικειμενική κρίση) και εκφέρεται με δυνητική ευκτική, γιατί δηλώνει το δυνατό να γίνει στο παρόν ή στο μέλλον. Λειτουργεί ως υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση δῆλον ἐστι.
- το δῆλον ὅτι (=βεβαίως), το οἶδ’ ὅτι (=βεβαίως) και το εὖ οἶδ’ ὅτι (αναμφίβολα) ισοδυναμούν μερικές φορές με επιρρήματα.
Μεταφραστικές οδηγίες:
ὅτι = ότι
ὡς = ότι δήθεν, ότι τάχα
π.χ. Ὅτι τέχνῃ κακῶς ἐνεχείρησε ποιεῖν ὑμᾶς, ἄξιον ἐστιν ἀκοῦσαι.
- Αξίζει να ακούσετε ότι προσπάθησε με τέχνασμα να σας βλάψει.
Π.χ. Δαρεῖος αἰτιᾶται ἡμᾶς ὡς λύομεν τὰς σπονδὰς.
- Ο Δαρείος μας κατηγορεί ότι τάχα παραβιάζουμε τη συνθήκη.