Οδηγίες προς τον αναγνώστη:
- Με μπλε χρώμα υπογραμμίζονται: τα πραγματολογικά και ιδεολογικά ερμηνευτικά σχόλια.
- Με πράσινο χρώμα υπογραμμίζονται: τα αφηγηματικά και αισθητικά στοιχεία.
- Με κόκκινο χρώμα υπογραμμίζονται: τα συναισθήματα και ο χαρακτηρισμός των ηρώων.
Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 2. Παράγραφοι 1-4.
Οι ενέργειες του Λυσάνδρου μετά τη νίκη
Αρχαίο Κείμενο |
Μετάφραση |
[2.2.1] Ἐπεὶ δὲ τὰ ἐν τῇ Λαμψάκῳ κατεστήσατο, |
Αφού τακτοποίησε τις υποθέσεις του στη Λάμψακο (ο Λύσανδρος) |
ἔπλει ἐπὶ τὸ Βυζάντιον καὶ Καλχηδόνα. |
έπλεε ενάντια στο Βυζάντιο και την Καλχηδόνα, |
οἱ δ’ αὐτὸν ὑπεδέχοντο, |
αυτοί (οι κάτοικοι) τον δέχτηκαν, |
τοὺς τῶν Ἀθηναίων φρουροὺς ὑποσπόνδους ἀφέντες. |
αφού έδιωξαν τις αθηναϊκές φρουρές μετά από συμφωνία· |
οἱ δὲ προδόντες Ἀλκιβιάδῃ τὸ Βυζάντιον |
εκείνοι που είχαν προδώσει το Βυζάντιο στον Αλκιβιάδη |
τότε μὲν ἔφυγον εἰς τὸν Πόντον, ὕστερον δ’ εἰς Ἀθήνας |
κατέφυγαν τότε στον Πόντο κι αργότερα στην Αθήνα, |
καὶ ἐγένοντο Ἀθηναῖοι. |
όπου έγιναν Αθηναίοι πολίτες. |
[2.2.2] Λύσανδρος δὲ τούς τε φρουροὺς τῶν Ἀθηναίων |
Ο Λύσανδρος τις αθηναϊκές φρουρές, |
καὶ εἴ τινά που ἄλλον ἴδοι Ἀθηναῖον, |
και αν έβρισκε κάποιον άλλο Αθηναίο, |
ἀπέπεμπεν εἰς τὰς Ἀθήνας, |
τους έστελενε προς την Αθήνα, |
διδοὺς ἐκεῖσε μόνον πλέουσιν ἀσφάλειαν, |
δίνοντας μόνο σε αυτούς που έπλεαν προς τα κεί ασφάλεια, |
ἄλλοθι δ’ οὔ, |
και όχι προς κάπου αλλού, |
εἰδὼς ὅτι ὅσῳ ἂν πλείους συλλεγῶσιν εἰς τὸ ἄστυ καὶ τὸν Πειραιᾶ, |
γνωρίζοντας ότι όσο περισσότεροι μαζεύονταν στην πόλη και στον Πειραιά, |
θᾶττον τῶν ἐπιτηδείων ἔνδειαν ἔσεσθαι. |
τόσο γρηγορότερα θα τους τέλειωναν τα τρόφιμα. |
καταλιπὼν δὲ Βυζαντίου καὶ Καλχηδόνος Σθενέλαον ἁρμοστὴν Λάκωνα, |
Αφού άφησε αρμοστή του Βυζαντίου και της Καλχηδόνας τον Λάκωνα Σθενέλαο |
αὐτὸς ἀποπλεύσας εἰς Λάμψακον |
Ο ίδιος αφού γύρισε στη Λάμψακο |
τὰς ναῦς ἐπεσκεύαζεν. |
επισκεύαζε τα πλοία του. |
![Picture](/uploads/9/6/3/9/9639573/editor/1420649524-2.jpg?1554043298)
§1: κατεστήσατο → Ο Λύσανδρος αφού πολιόρκησε και κυρίευσε τη Λάμψακο, θέλησε να τη χρησιμοποιήσει ως σταθμό ανεφοδιασμού για τον στόλο του και εγκατέστησε εκεί «δεκαρχίες», δηλαδή ένα σώμα δέκα ολιγαρχικών ανδρών που εξασφάλιζαν την κατοχή της πόλης.
§1: Βυζάντιον → Το είχε κυριεύσει ο Αλκιβιάδης το 409.
§1: Καλχηδόνα → Πόλη της Βιθυνίας απέναντι από το Βυζάντιο, την είχε κυριεύσει ο Θρασύβουλος, στρατηγός των Αθηναίων. Αν και στόχος του Λυσάνδρου είναι να καταλάβει την Αθήνα, δεν κάνει βιαστικές κινήσεις. Προτιμά να αποδυναμώσει ακόμη περισσότερο τον εχθρό του στερώντας του και τους τελευταίους συμμάχους, για να είναι σίγουρος ότι η πολιορκημένη Αθήνα δεν θα δεχθεί βοήθεια από πουθενά.
§1: ὑπεδέχοντο → Μετά την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς οι κάτοικοι του Βυζαντίου και της Καλχηδόνας παρέδωσαν τις πόλεις τους στον Λύσανδρο και ανέλαβαν την εξουσία ολιγαρχικοί. Αυτοί υποδέχονται εδώ τον Λύσανδρο.
§1: καὶ ἐγένοντο Ἀθηναῖοι → Επειδή πρόδωσαν την πόλη τους στους Αθηναίους, οι Αθηναίοι τους πολιτογράφησαν ως Αθηναίους πολίτες, σαν αναγνώριση για τις υπηρεσίες που πρόσφεραν.
§1: ὑποσπόνδους → Ο όρος αυτός αναφέρεται σε ηττημένους που παραδόθηκαν στους νικητές ή σε νεκρούς πολέμου, τα σώματα των οποίων παραδίδονται στους συγγενείς τους ύστερα από επίσημη συμφωνία, άδεια που παραχωρούν οι νικητές. Οι σπονδές ήταν συμφωνίες μεταξύ των αντιπάλων που επισφραγίζονταν με σπονδές προς τιμήν των θεών, τους οποίους επικαλούνταν ως μάρτυρες για την τήρησή τους. Κατ᾽ αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζονταν ασφαλείς συνθήκες παράδοσης υπό την προστασία των θεών, γιατί ο παραβάτης θα ερχόταν αντιμέτωπος με την ύβρη απέναντι στους θεούς και την κοινωνική κατακραυγή.
§2: ἀπέπεμπεν εἰς τὰς Ἀθήνας → Αφού εξασφάλισε τη θέση του στην περιοχή ο Λύσανδρος προετοιμάζεται για το επόμενο βήμα του: την πολιορκία της Αθήνας. Η πόλη πολιορκείται εδώ και δέκα περίπου χρόνια από την ξηρά. Ωστόσο η Αθήνα είναι μια πόλη ναυτική και ανεφοδιάζεται από τους συμμάχους της μέσω της θαλάσσης. Ο Λύσανδρος γνωρίζει ότι η Αθήνα, χωρίς κάποια ναυτική βοήθεια, πολύ γρήγορα θα καταναλώσει όλα της τα τρόφιμα και θα παραδοθεί άνευ όρων στους Πελοποννησίους. Γι᾽ αυτό φροντίζει να στείλει προς τα εκεί όσους περισσότερους μπορεί, ώστε τα εφόδια σίτου να καταναλωθούν και να επιταχύνει την διαδικασία της παράδοσής τους.
§2: τὰς ναῦς ἐπεσκεύαζεν → Οι κινήσεις του Λυσάνδρου είναι μεθοδικές και καλομελετημένες. Δρα στοχευμένα, χωρίς παρορμητισμούς, προκειμένου να πετύχει τον στόχο του. Έτσι, αφού (1) έχει αφαιρέσει από την Αθήνα κάθε σύμμαχο, (2) έστειλε στην πόλη όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούσε και (3) ετοιμάζει τα πλοία του για να πολιορκήσουν από τη θάλασσα την πόλη των Αθηνών.
§1: Βυζάντιον → Το είχε κυριεύσει ο Αλκιβιάδης το 409.
§1: Καλχηδόνα → Πόλη της Βιθυνίας απέναντι από το Βυζάντιο, την είχε κυριεύσει ο Θρασύβουλος, στρατηγός των Αθηναίων. Αν και στόχος του Λυσάνδρου είναι να καταλάβει την Αθήνα, δεν κάνει βιαστικές κινήσεις. Προτιμά να αποδυναμώσει ακόμη περισσότερο τον εχθρό του στερώντας του και τους τελευταίους συμμάχους, για να είναι σίγουρος ότι η πολιορκημένη Αθήνα δεν θα δεχθεί βοήθεια από πουθενά.
§1: ὑπεδέχοντο → Μετά την ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς οι κάτοικοι του Βυζαντίου και της Καλχηδόνας παρέδωσαν τις πόλεις τους στον Λύσανδρο και ανέλαβαν την εξουσία ολιγαρχικοί. Αυτοί υποδέχονται εδώ τον Λύσανδρο.
§1: καὶ ἐγένοντο Ἀθηναῖοι → Επειδή πρόδωσαν την πόλη τους στους Αθηναίους, οι Αθηναίοι τους πολιτογράφησαν ως Αθηναίους πολίτες, σαν αναγνώριση για τις υπηρεσίες που πρόσφεραν.
§1: ὑποσπόνδους → Ο όρος αυτός αναφέρεται σε ηττημένους που παραδόθηκαν στους νικητές ή σε νεκρούς πολέμου, τα σώματα των οποίων παραδίδονται στους συγγενείς τους ύστερα από επίσημη συμφωνία, άδεια που παραχωρούν οι νικητές. Οι σπονδές ήταν συμφωνίες μεταξύ των αντιπάλων που επισφραγίζονταν με σπονδές προς τιμήν των θεών, τους οποίους επικαλούνταν ως μάρτυρες για την τήρησή τους. Κατ᾽ αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζονταν ασφαλείς συνθήκες παράδοσης υπό την προστασία των θεών, γιατί ο παραβάτης θα ερχόταν αντιμέτωπος με την ύβρη απέναντι στους θεούς και την κοινωνική κατακραυγή.
§2: ἀπέπεμπεν εἰς τὰς Ἀθήνας → Αφού εξασφάλισε τη θέση του στην περιοχή ο Λύσανδρος προετοιμάζεται για το επόμενο βήμα του: την πολιορκία της Αθήνας. Η πόλη πολιορκείται εδώ και δέκα περίπου χρόνια από την ξηρά. Ωστόσο η Αθήνα είναι μια πόλη ναυτική και ανεφοδιάζεται από τους συμμάχους της μέσω της θαλάσσης. Ο Λύσανδρος γνωρίζει ότι η Αθήνα, χωρίς κάποια ναυτική βοήθεια, πολύ γρήγορα θα καταναλώσει όλα της τα τρόφιμα και θα παραδοθεί άνευ όρων στους Πελοποννησίους. Γι᾽ αυτό φροντίζει να στείλει προς τα εκεί όσους περισσότερους μπορεί, ώστε τα εφόδια σίτου να καταναλωθούν και να επιταχύνει την διαδικασία της παράδοσής τους.
§2: τὰς ναῦς ἐπεσκεύαζεν → Οι κινήσεις του Λυσάνδρου είναι μεθοδικές και καλομελετημένες. Δρα στοχευμένα, χωρίς παρορμητισμούς, προκειμένου να πετύχει τον στόχο του. Έτσι, αφού (1) έχει αφαιρέσει από την Αθήνα κάθε σύμμαχο, (2) έστειλε στην πόλη όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούσε και (3) ετοιμάζει τα πλοία του για να πολιορκήσουν από τη θάλασσα την πόλη των Αθηνών.
Η αντίδραση της Αθήνας
Αρχαίο Κείμενο |
Μετάφραση |
[2.2.3] Ἐν δὲ ταῖς Ἀθήναις τῆς Παράλου ἀφικομένης νυκτὸς |
Στην Αθήνα όταν έφτασε τη νύχτα η Πάραλος |
ἐλέγετο ἡ συμφορά, |
Λεγόταν η συμφορά, |
καὶ οἰμωγὴ ἐκ τοῦ Πειραιῶς διὰ τῶν μακρῶν τειχῶν εἰς ἄστυ διῆκεν, |
και θρήνος σερνόταν από τον Πειραιά μέσα από τα Μακρά Τείχη στην πόλη |
ὁ ἕτερος τῷ ἑτέρῳ παραγγέλλων· |
καθώς το μήνυμα περνούσε από στόμα σε στόμα. |
ὥστ’ ἐκείνης τῆς νυκτὸς οὐδεὶς ἐκοιμήθη, |
Έτσι που κανένας δεν κοιμήθηκε εκείνη τη νύχτα. |
οὐ μόνον τοὺς ἀπολωλότας πενθοῦντες, |
Όχι μόνο επειδή πενθούσαν για τους νεκρούς, |
ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ἔτι αὐτοὶ ἑαυτούς, |
Αλλά πολύ περισσότερο οι ίδιοι (πενθούσαν) για τους εαυτούς τους, |
πείσεσθαι νομίζοντες |
πιστεύοντας ότι θα πάθαιναν |
οἷα ἐποίησαν Μηλίους |
αυτά που είχαν κάνει κι αυτοί στους Μηλίους, |
τε Λακεδαιμονίων ἀποίκους ὄντας, |
που ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων |
κρατήσαντες πολιορκίᾳ, |
αφού τους νίκησαν με πολιορκία, |
καὶ Ἱστιαιέας καὶ Σκιωναίους καὶ Τορωναίους καὶ Αἰγινήτας |
και στους Ιστιαιείς και στους Σκιωναίους και στους Τορωναίους και στους Αιγινήτες |
καὶ ἄλλους πολλοὺς τῶν Ἑλλήνων. |
και σε πολλούς άλλους από τους Έλληνες. |
[2.2.4] τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ἐκκλησίαν ἐποίησαν, |
Την επόμενη μέρα συγκάλεσαν τη Συνέλευση, |
ἐν ᾗ ἔδοξε τούς τε λιμένας ἀποχῶσαι πλὴν ἑνὸς |
στην οποία αποφάσισαν να φράξουν τα λιμάνια εκτός από ένα, |
καὶ τὰ τείχη εὐτρεπίζειν |
και να επισκευάσουν τα τείχη, |
καὶ φυλακὰς ἐφιστάναι |
και να εγκαταστήσουν σκοπιές |
καὶ τἆλλα πάντα ὡς εἰς πολιορκίαν παρασκευάζειν τὴν πόλιν. |
και ως προς όλα τα υπόλοιπα να ετοιμάσουν την πόλη για πολιορκία |
![Picture](/uploads/9/6/3/9/9639573/editor/275.jpg?1554043214)
§3: ἐλέγετο - διῆκεν → Ο Παρατατικός τονίζει τη διάρκεια της μετάδοσης της τρομερής αναγγελίας κάνοντας περισσότερο παραστατική τη δραματική κατάσταση των Αθηναίων.
§3: Μηλίους → Οι Αθηναίοι το 416 π.Χ. επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στη Μήλο, που ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων, αλλά κρατούσαν ουδέτερη στάση στον πόλεμο. Αφού κατέλαβαν το νησί, σκότωσαν όλους τους άντρες από εφηβική ηλικία και πάνω και πούλησαν τα γυναικόπαιδα ως δούλους.
§3: Μηλίους → Οι Αθηναίοι το 416 π.Χ. επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στη Μήλο, που ήταν άποικοι των Λακεδαιμονίων, αλλά κρατούσαν ουδέτερη στάση στον πόλεμο. Αφού κατέλαβαν το νησί, σκότωσαν όλους τους άντρες από εφηβική ηλικία και πάνω και πούλησαν τα γυναικόπαιδα ως δούλους.