Τελικές Προτάσεις
Τελικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που δηλώνουν το τελικό αίτιο, δηλαδή το σκοπό.
Εισάγονται:
ἵνα, ὅπως, ὡς
ἵνα μὴ, ὅπως μὴ, ὡς μὴ, μὴ
Εκφέρονται:
Συντακτικός ρόλος:
Παρατηρήσεις:
Π.χ. Ἀλλὰ σε ἐχρῆν ἡμῖν συγχωρεῖν, ἵνα συνουσία ἐγίγνετο.
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ἵνα, εκφέρεται με οριστική ιστορικού χρόνου γιατί δηλώνει σκοπό που δεν μπορεί να εκπληρωθεί. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
Π.χ. Καὶ σὲ ἐξέπεμπον, ὡς μόνη κλύοις.
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ὡς, εκφέρεται με ευκτική πλαγίου λόγου γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (ἐξέπεμπον) και δηλώνει σκοπό υποκειμενικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
Π.χ. Βοηθοῦμεν τοῖς φίλοις, ἴνα νικήσωσι.
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ἵνα, εκφέρεται με υποτακτική γιατί δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
Μεταφραστικές οδηγίες:
Εισάγονται:
ἵνα, ὅπως, ὡς
ἵνα μὴ, ὅπως μὴ, ὡς μὴ, μὴ
Εκφέρονται:
- Υποτακτική - σκοπός προσδοκώμενος
- Ευκτική πλαγίου λόγου - εξάρτηση από ρήμα ιστορικού χρόνου, σκοπός υποκειμενικός
- Οριστική ιστορικού χρόνου - σκοπός που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί (η κύρια δηλώνει ευχή ανεκπλήρωτη ή κάτι που δεν έγινε)
- Ευκτική - α) λόγω έλξης από προηγούμενη ευκτική, όταν δεν προηγείται ιστορικός χρόνος ἠ β) απλή γνώμη του λέγοντος
- Δυνητική ευκτική (σπάνια) - σκοπός που ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί στο παρόν – μέλλον
- Δυνητική οριστική (σπάνια) - σκοπός που ήταν δυνατό να πραγματοποιηθεί στο παρελθόν
- Οριστική μέλλοντα (με τους συνδέσμους ὅπως, ὡς) - σκοπός προσδοκώμενος
Συντακτικός ρόλος:
- Επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού (του τελικού αιτίου).
Παρατηρήσεις:
- Η υποτακτική όταν συνοδεύεται από το αοριστολογικό ἄν μετά τους συνδέσμους ὡς, ὅπως δηλώνει ότι η πραγματοποίηση του σκοπού εξαρτάται από κάποια προϋπόθεση. Π.χ. Ἄκουσον, ὡς ἄν μάθῃς.
- Οι αιτιολογικές και οι τελικές προτάσεις έχουν θέση επεξήγησης σε εμπρόθετο προσδιορισμό της αιτίας ή του σκοπού αντίστοιχα (διὰ τοῦτο, διὰ ταῦτα, τούτου ἕνεκα)
- Διάκριση αναγκαστικού – τελικού αιτίου
- Αναγκαστικό αίτιο - η αιτία προηγείται χρονικά της ρηματικής έννοιας που προσδιορίζει
- Τελικό αίτιο - ο σκοπός έπεται χρονικά της ρηματικής έννοιας που προσδιορίζει
Π.χ. Ἀλλὰ σε ἐχρῆν ἡμῖν συγχωρεῖν, ἵνα συνουσία ἐγίγνετο.
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ἵνα, εκφέρεται με οριστική ιστορικού χρόνου γιατί δηλώνει σκοπό που δεν μπορεί να εκπληρωθεί. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
Π.χ. Καὶ σὲ ἐξέπεμπον, ὡς μόνη κλύοις.
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ὡς, εκφέρεται με ευκτική πλαγίου λόγου γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (ἐξέπεμπον) και δηλώνει σκοπό υποκειμενικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
Π.χ. Βοηθοῦμεν τοῖς φίλοις, ἴνα νικήσωσι.
Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ἵνα, εκφέρεται με υποτακτική γιατί δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού.
Μεταφραστικές οδηγίες:
- Οι τελικοί σύνδεσμοι ἵνα, ὅπως, ὡς μεταφράζονται: για να.
- Π.χ. Ναῦς τε οἱ Κορίνθιοι πέντε καὶ εἴκοσιν ἐπλήρουν, ὅπως ναυμαχίας ἀποπειράσωσι.
- Οι Κορίνθιοι επάνδρωσαν είκοσι πέντε πλοία, για να επιχειρήσουν ναυμαχία.
- Οι τελικοί σύνδεσμοι με την άρνηση ἵνα μὴ, ὅπως μὴ, ὡς μὴ μεταφράζονται: για να μην.
- Π.χ. Ἡ πόλις τοὺς παῖδας ἀναγκάζει τοὺς νόμους μανθάνειν, ἵνα μὴ εἰκῇ πράττωσιν.
- Η πόλη αναγκάζει τα παιδιά να μαθαίνουν τους νόμους, για να μην ενεργούν απερίσκεπτα.
Άσκηση
Να αναγνωριστούν οι αιτιολογικές και τελικές προτάσεις:
- Λείπουσι τὸν λόφον οἱ ἱππεῖς, ἐπεὶ καὶ ἐνταῦθα ἐχώρουν οἱ Ἕλληνες
- Οἱ ἐν ἰθώμῃ, ὡς οὐκέτι ἐδύναντο ἀντέχειν, ξυνέβησαν πρὸς τοὺς Λακεδαιμονίους
- Ἐβούλετο φίλος εἶναι τοῖς μέγιστα δυναμένοις, ἵνα ἀδικῶν μὴ διδοίη δίκην
- Ἐπεὶ οὐκ ἤθελον καθαιρεῖν τὰ τείχη, φρουρὰν φαίνουσιν ἐπ’ αὐτοὺς
- Οἶμαι δ’ ἐγὼ ταῦτα γίγνεσθαι οὐχ ὅπως τοὺς αὐτοὺς χοροὺς κρίνωσιν οἱ πολῖται, ἀλλ’ ἵνα τοῖς νόμοις πείθωνται
- Γύμναζε σαυτὸν πόνοις ἑκουσίοις, ὅπως ἄν δύναιο καὶ τοὺς ἀκουσίους ὑπομένειν
- Ἐβουλόμην ἰσχύειν τοὺς νόμους, ἵνα ἐξῆν τῷ πρεσβυτάτῳ συμβουλεύειν
- Τούτου ἕνεκα κελεύω τοὺς θωρακοφόρους ἡγεῖσθαι, ὅτι τοῦτο βαρύτατὸν ἐστι τοῦ στρατεύματος
- Ἔφασαν γιγνώσκειν φθονοῦντας αὐτοὺς, εἴ τι σφίσιν ἀγαθὸν γίγνοιτο
- Ἡμεῖς δὲ ἀποκτενοῦμεν μηδὲν ἀδικοῦντας, ἵνα χρήματα λαμβάνωμεν;
- Δεινὸν γὰρ ἄν εἴη, εἰ ἐμαχόμεθα Λακεδαιμονίους
- Μένων δῆλος ἦν έπιθυμῶν ἄρχειν, ὅπως πλείω λαμβάνοι, ἐπιθυμῶν δὲ τιμᾶσθαι, ἵνα πλείω κερδαίνοι
- Οὐ θαυμαστόν εἰ μἠ τούτων ἐνεθυμήθησαν;
- Δέομαι οὖν σου παραμεῖναι, ὡς ἐγὼ οὐδ’ ἄν ἑνὸς ἥδιον ἀκούσαιμι ἤ σοῦ
- Τοῦτο γὰρ μοι συγχωρείτω, ἀγαθὸν καὶ αὐτὸν εἶναι τὸν διδάσκαλον ἵνα μὴ δυσμαθὴς φαίνομαι ἀηδῶς μανθάνων.
- Ἀγοράτου δὲ ἀπεψηφίσαντο, διότι ἐδόκει προθύμως τούτους ἀπολλύναι.
- Οἱ στρατηγοὶ ἐθαύμαζον, ὅτι Κῦρος οὐ φαίνοιτο.
- Δέομαι οὖν σου παραμεῖναι ἡμῖν, ὡς ἐγὼ οὐδ' ἂν ἑνὸς ἥδιον ἀκούσαιμι ἤ σοῦ.
- Μὴ θαυμάζετε, ὅτι χαλεπῶς φέρω τοῖς παρούσι πράγμασι.
- ἐμὸν δ' ἐγέλασσε φίλον κῆρ, ὡς ὄνομ' ἐξαπάτησεν ἐμὸν καὶ μῆτις ἀμύμων
- Οὐκ ἔλεγε τὰς ἐμὰς πράξεις, ὅτι ἐδείκνυεν ἂν τὴν ἐμὴν ἀρετήν.
- Ξενοφῶντα ᾐτιῶντο, ὅτι ἐδίωκεν ἀπὸ τῆς φάλαγγος.
- Νῦν δὲ, ἐπειδὴ οὐκ ἐθέλεις καὶ ἐμοὶ τις ἀσχολία ἐστίν, ἄπειμι· ἐπεί καὶ ταῦτ' ἂν ἴσως οὐκ ἀηδῶς σου ἤκουν.
- Ὡς χρὴ σὲ περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι τὴν φρόνησιν.
- Φεῦ σοῦ, ὦ Ἑλλάς, ὁπότε οἱ νῦν τεθνηκότες ἱκανοὶ ἦσαν ζῶντες νικᾶν μαχόμενοι πάντας τοὺς βαρβάρους.
- Θαυμάζω δ' ἔγωγε, εἰ μηδεὶς ὑμῶν μήτ' ένθυμεῖται μήτ' ὀργίζεται.
- Νῦν δὲ, ἐπειδὴ οὐκ ἐθέλεις καὶ ἐμοί τις ἀσχολία ἐστίν, ἄπειμι·
- Ἐπεὶ δὲ οὐκ ἤθελον καθαιρεῖν τὰ τείχη, φρουρὰν φαίνουσιν ἐπ' αὐτούς.
- Οὐ πολλῷ δέω χάριν ἔχω τῷ κατηγόρῳ, ὅτι μοι παρεσκεύασε τὸν ἀγῶνα τουτονί.
- Ξενοφῶντα ᾐτιῶντο, ὅτι ἐδίωκεν ἀπὸ τῆς φάλαγγος.