Απρόσωπη Σύνταξη
Απρόσωπα ρήματα ή τριτοπρόσωπα, ονομάζονται τα ρήματα που βρίσκονται μόνο στο γ’ ενικό πρόσωπο και λαμβάνουν ως υποκείμενο όχι πρόσωπο ή πράγμα.
Συνήθη απρόσωπα ρήματα:
Χρὴ (είναι ανάγκη), δεῖ (πρέπει), πρέπει, προσήκει (αρμόζει), συμφέρει, ἀρκεὶ, δοκεῖ (φαίνεται καλό), μέλει μοι (υπάρχει φροντίδα για κάτι), μεταμέλει μοι (μετανοώ), ἥμαρται (είναι πεπρωμένο), μέλλει (πρόκειται να), ἐγχωρεῖ (επιτρέπεται), ἔστιν (είναι δυνατό), ἔξεστι, ἔνεστι (είναι δυνατό), λέγεται, νομίζεται, ἀγγέλεται, ἄδεται, εἴρηται (έχει διαδοθεί).
Απρόσωπες εκφράσεις:
1.Το ἐστὶ μαζί μ’ ένα ουδέτερο επιθέτου:
Ἄξιον ἐστιν (αξίζει), καλὸν ἐστιν, δίκαιὸν ἐστιν, εἰκὸς ἐστι (είναι φυσικό, επόμενο), δῆλον ἐστι (είναι φανερό), ῥάδιὸν ἐστι (είναι εύκολο), φανερὸν ἐστι , χαλεπὸν ἐστι (είναι δύσκολο), δυνατὸν ἐστι, λυσιτελὲς ἐστι (ωφελεί), πρέπον ἐστὶ, δέον ἐστὶ (πρέπει), προσῆκον ἐστι (αρμόζει).
2.Το ἐστὶ μαζί μ’ ένα ουσιαστικό:
Λόγος ἐστὶν, κίνδυνὸς ἐστι, άκμὴ έστιν (είναι η πλέον κατάλληλη στιγμή), θέμις ἐστὶν (είναι δίκαιο), καιρὸς ἐστὶ (είναι ευκαιρία), χρεὼν ἐστι (είναι μοιραίο, αναγκαίο), ὥρα ἐστὶ (είναι κατάλληλος χρόνος να…), ἀνάγκη ἐστὶν, ἐλπὶς ἐστι, ὄφελος ἐστιν, ὄνειδος ἐστι (είναι ντροπή), αἰσχύνη ἐστι (είναι αισχρό).
3.Το ρήμα ἔχει με ένα τροπικό επίρρημα:
Ἀναγκαίως ἔχει, εὖ ἔχει, καλῶς ἔχει, ἐναντίως ἔχει.
Υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων
1. Το απαρέμφατο που εξαρτάται από αυτά
Π.χ. Δεῖ ποεῖν ἡμᾶς ταῦτα.
Καλῶς ἔχειν ἀπιέναι ἡμᾶς.
Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται μια Αιτιατική (ἡμᾶς ετεροπροσωπία). Αν είναι γενικό και αόριστο θέτουμε την αιτιατική τινὰ.
Π.χ. Δεῖ πειθαρχεῖν τῷ Θεῷ (ενν. τινὰ).
Άλλοτε πάλι το υποκείμενο του απαρεμφάτου προκύπτει από τη Δοτική Προσωπική, αφού μετατραπεί σε αιτιατική.
Π.χ. Ἀναγκαίως ἔχει ἡμῖν ἐρᾶν τῆς πατρίδος (υποκ. απρμφ.)
2. Ειδική πρόταση και σπάνια Ενδοιαστική και Πλάγια Ερωτηματική.
Π.χ. Λέγεται ὅτι Κῦρος τέθνηκε.
Οὐδεὶς κίνδυνος μὴ τις ἐκ τοῦ ὄπισθεν ἐπισποιτο (ακολουθήσει).
3. Το αφηρημένο ουσιαστικό που προέρχεται από το απρόσωπο ρήμα.
Π.χ. Δεῖ χρημάτων ἔνδειὰ (ἐλλειψη) ἐστι χρημάτων.
Μετέμελεν αὐτῷ Μεταμέλεια ἧν αὐτῷ.
Δοτική Προσωπική
Είναι ο προσδιορισμός σε δοτική, που τίθεται κοντά στα απρόσωπα ρήματα ή στις απρόσωπες εκφράσεις και δηλώνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα.
Π.χ. Ταῦτα οὐ δυνατὸν ἐστιν ἀνθρώποις εὑρεῖν.
Προσήκει πᾶσι σέβεσθαι τὸν Θεὸν.
Από τη δοτική προσωπική , όπως αναφέραμε, προκύπτει το υποκείμενο του απαρεμφάτου, όταν τη μετατρέψουμε σε αιτιατική (ἀνθρώπους, πάντας)
Ειδικές περιπτώσεις
Συνήθη απρόσωπα ρήματα:
Χρὴ (είναι ανάγκη), δεῖ (πρέπει), πρέπει, προσήκει (αρμόζει), συμφέρει, ἀρκεὶ, δοκεῖ (φαίνεται καλό), μέλει μοι (υπάρχει φροντίδα για κάτι), μεταμέλει μοι (μετανοώ), ἥμαρται (είναι πεπρωμένο), μέλλει (πρόκειται να), ἐγχωρεῖ (επιτρέπεται), ἔστιν (είναι δυνατό), ἔξεστι, ἔνεστι (είναι δυνατό), λέγεται, νομίζεται, ἀγγέλεται, ἄδεται, εἴρηται (έχει διαδοθεί).
Απρόσωπες εκφράσεις:
1.Το ἐστὶ μαζί μ’ ένα ουδέτερο επιθέτου:
Ἄξιον ἐστιν (αξίζει), καλὸν ἐστιν, δίκαιὸν ἐστιν, εἰκὸς ἐστι (είναι φυσικό, επόμενο), δῆλον ἐστι (είναι φανερό), ῥάδιὸν ἐστι (είναι εύκολο), φανερὸν ἐστι , χαλεπὸν ἐστι (είναι δύσκολο), δυνατὸν ἐστι, λυσιτελὲς ἐστι (ωφελεί), πρέπον ἐστὶ, δέον ἐστὶ (πρέπει), προσῆκον ἐστι (αρμόζει).
2.Το ἐστὶ μαζί μ’ ένα ουσιαστικό:
Λόγος ἐστὶν, κίνδυνὸς ἐστι, άκμὴ έστιν (είναι η πλέον κατάλληλη στιγμή), θέμις ἐστὶν (είναι δίκαιο), καιρὸς ἐστὶ (είναι ευκαιρία), χρεὼν ἐστι (είναι μοιραίο, αναγκαίο), ὥρα ἐστὶ (είναι κατάλληλος χρόνος να…), ἀνάγκη ἐστὶν, ἐλπὶς ἐστι, ὄφελος ἐστιν, ὄνειδος ἐστι (είναι ντροπή), αἰσχύνη ἐστι (είναι αισχρό).
3.Το ρήμα ἔχει με ένα τροπικό επίρρημα:
Ἀναγκαίως ἔχει, εὖ ἔχει, καλῶς ἔχει, ἐναντίως ἔχει.
- Στις περιπτώσει (1) και (2) το ἐστὶ μπορεί και να παραλείπεται.
Υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων
1. Το απαρέμφατο που εξαρτάται από αυτά
Π.χ. Δεῖ ποεῖν ἡμᾶς ταῦτα.
Καλῶς ἔχειν ἀπιέναι ἡμᾶς.
Ως υποκείμενο του απαρεμφάτου τίθεται μια Αιτιατική (ἡμᾶς ετεροπροσωπία). Αν είναι γενικό και αόριστο θέτουμε την αιτιατική τινὰ.
Π.χ. Δεῖ πειθαρχεῖν τῷ Θεῷ (ενν. τινὰ).
Άλλοτε πάλι το υποκείμενο του απαρεμφάτου προκύπτει από τη Δοτική Προσωπική, αφού μετατραπεί σε αιτιατική.
Π.χ. Ἀναγκαίως ἔχει ἡμῖν ἐρᾶν τῆς πατρίδος (υποκ. απρμφ.)
2. Ειδική πρόταση και σπάνια Ενδοιαστική και Πλάγια Ερωτηματική.
Π.χ. Λέγεται ὅτι Κῦρος τέθνηκε.
Οὐδεὶς κίνδυνος μὴ τις ἐκ τοῦ ὄπισθεν ἐπισποιτο (ακολουθήσει).
3. Το αφηρημένο ουσιαστικό που προέρχεται από το απρόσωπο ρήμα.
Π.χ. Δεῖ χρημάτων ἔνδειὰ (ἐλλειψη) ἐστι χρημάτων.
Μετέμελεν αὐτῷ Μεταμέλεια ἧν αὐτῷ.
Δοτική Προσωπική
Είναι ο προσδιορισμός σε δοτική, που τίθεται κοντά στα απρόσωπα ρήματα ή στις απρόσωπες εκφράσεις και δηλώνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα.
Π.χ. Ταῦτα οὐ δυνατὸν ἐστιν ἀνθρώποις εὑρεῖν.
Προσήκει πᾶσι σέβεσθαι τὸν Θεὸν.
Από τη δοτική προσωπική , όπως αναφέραμε, προκύπτει το υποκείμενο του απαρεμφάτου, όταν τη μετατρέψουμε σε αιτιατική (ἀνθρώπους, πάντας)
Ειδικές περιπτώσεις
- Με τα ρήματα δεῖ (δέω), δοκεῖ (δοκῶ), λέγεται (λέγομαι), μπορεί να υπάρχει προσωπικό υποκείμενο και έτσι τονίζεται περισσότερο το πρόσωπο που ενεργεί.
- Οι απρόσωπες εκφράσεις δῆλον ἐστι και φανερὸν ἐστι, δέχονται ως υποκείμενο μόνο ειδική πρόταση και όχι απαρέμφατο.
Άσκηση 2: Να βρεθεί το υποκείμενο, η δοτική προσωπική και το υποκείμενο του απαρεμφάτου.
- Οὐδ’ ἐλπὶς ἐστὶ γενέσθαι ταῦτα βελτίῳ.
- Λέγεται Ἀρσίτην εἰπεῖν ἐν τῷ συλλόγῳ τῶν Περσῶν.
- Ἀνάγκη ἐστὶ τοὺς γονέας παιδεύειν τὰ τέκνα.
- Χαλεπὸν ἐστὶ τῇ πόλει ἀπαλλαγῆναι τοῦ κινδύνου.
- Δῆλον έστι ὅτι στρατεύουσιν οἱ Λακεδαιμόνιοι.
- Ἔστιν, ὦ βουλὴ, σῶσαὶ με δικαίως.
- ἔξεστιν ἡμῖν ἰδρύειν τείχη.
- Ῥαδίως ἐχει τοῖς ταπεινοῖς δακρύσαι.
- Φύσιν κακὴν μεταβἀλλειν οὐ ῥάδιὸν ἐστὶ.
- Ἀναγκαίως ἔχει τοῖς ταπεινοῖς δακρύσαι.
- Λέγεται Θίβρων πολιορκεῖν Λάρισσαν.
- Ἐδοξε τῷ Κύρῳ ἀπελθεῖν.
- Ἔδοξὲ μοι ἐλθεῖν τοὺς συμμάχους.
- Αἰσχρόν ἧν τοῖς Σπαρτιάταις ῥίπτειν τὰς ἀσπίδας.
- Δοκεῖ ἡμῖν ἤδεσθαι τοὺς Θεοὺς τοῖς θυομένοις τῶν ζώων.
- Δοκεῖ μοι Ἀλέξανδρον εἶναι μέγαν.
- Κίνδυνὸς ἐστι τῷ μωρῷ καταγέλαστον γενέσθαι.
- Ἔδοξε αὐτοῖς προϊέναι.
- Ἀπόρως ἡμῖν ἔχει πόθεν σωτηρίας τύχοιμεν ἄν.
- Δεινὸν ἐστὶ γυναῖκα στρατεύεσθαι.
- Δεῖ τιμᾶν τοὺς Θεοὺς.
- Γράμματα δεῖ μαθεῖν.
- Ἡγοῦμαι δεῖν ποιεῖν ὑμᾶς τὰ δέοντα.
- Φανερὸν ἐστὶ, ὅτι δοκεῖ ἡ πόλις μεγάλη εἶναι.
- Λέγεται Σόλωνα εὐτυχέστερον Κροίσου εἶναι.
- Ἡγγέλθη ὅτι Μέγαρα ἀφέστηκε.
- Ῥάδιὸν ἐστι τοῦτο μαθεῖν.
- Προσήκει πᾶσι σέβεσθαι τὸν θεὸν.
- Ὥρα ἀπιέναι ἡμᾶς ἐνθέδε.
- Χρὴ ἠμᾶς μὴ ὑβρίζειν.
- Νομίζω προσήκειν.
- Δεινῶς ἔχει με τολμῆσαι ταῦτα.
- Μοχθεῖν ἀνάγκη τοὺς θέλοντας εὐτυχεῖν.
- Ἀγγέλλεται ὅτι βασιλεὺς ἀφίκετο.
- Καλῶς ἔχει ὅτι σὺ μὲν φιλοσοφεῖς.
- Ἄδηλόν ἐστι εἰ βουλήσονται φίλοι εἶναι.
- Δέος ἐστὶ μὴ παρακρουσθῆτε ὑπὸ τούτων.
- Δίκαιόν ἐστι σε βοηθεῖν τῷ ἀνδρί.
- Ἀδύνατόν ἐστι σοι παραμένειν διὰ νόσον.
- Λέγεται Κῦρον τεθνηκέναι.
- Ἔδοξεν Ἀθηναίοις τειχίζειν τὴν πόλιν.
- Προσήκει ὑμῖν, ἄνδρες δικασταί, τιμωρεῖν Ἀγόρατον.
- Ῥᾴδιόν ἐστιν ὑμῖν διαβαίνειν τὸν ποταμόν.
- Ὁμολογεῖται τὴν πόλιν ἡμῶν ἀρχαιοτάτην εἶναι.
- Δυνατόν ἐστίν ὑμῖν ποιεῖν ταῦτα.
- Ού γάρ ἠγγέλθη αὐτοῖς ὄτι Κῦρος τεθνηκώς εἴη.
- Βαρβάρων Ἕλληνας ἄρχειν εἰκός ἐστι.
- Χαλεπόν ἐστι ἀρετήν δεικνύναι τόν μή χρώμενον παραδείγμασιν.
- Συνέβη ποτέ πῦρ ἐκ τῆς Αἴτνης ῥυῆναι.
- Δίκαιον ἐστὶ τοῦς ψευδόμενους ἀπόλλυσθαι.
- Τοῖς μή παιδευθεῖσι πρὸς ἀρετήν οὐ προσήκει ἄλλων ἄρχειν.
- Ἡμῖν οὐκ ἔξεστιν ἀποκτεῖναι ούδένα.
- Ὁμολογεῖται τρεῖς εἶναι πολιτείας παρά πᾶσιν ἀνθρώποις.
- Χρή τίθεσθαι νόμους καὶ ζῆν κατά τοὺς νόμους.