Θουκυδίδκου Ιστορίαι
Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 79-80.
Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ.342-343)
1. Προσπαθήστε να εξηγήσετε: 1) την τακτική του Αλκίδα, ο οποίος αν και νικητής της αναμέτρησης, δεν επιχείρησε να στραφεί εναντίον της πόλης της Κέρκυρας ούτε αμέσως μετά τη ναυμαχία ούτε την επόμενη μέρα, 2) τα πιθανά κίνητρα που υπαγόρευσαν αυτήν την τακτική.
Μετά τη νίκη τους στη ναυμαχία, οι Πελοποννήσιοι είχαν κάθε λόγο να επιτεθούν την επομένη εναντίον του νησιού της Κέρκυρας και να επιβάλλουν την επαναφορά του ολιγαρχικού πολιτεύματος και την εκδίωξη των δημοκρατικών. Ωστόσο ο Αλκίδας, αν και ήταν νικητής της αναμέτρησης, δεν επιχείρησε να στραφεί εναντίον της πόλης της Κέρκυρας ούτε αμέσως μετά τη ναυμαχία ούτε την επόμενη μέρα. Αντ’ αυτού προτίμησε να λεηλατήσει τα παράλια της ηπείρου. Αυτή του την επιλογή ο Θουκυδίδης την αποδίδει σε έλλειψη τόλμης. Ίσως όμως η αιτία να ήταν καθαρά πραγματιστική: το πλήρωμα των Πελοποννησίων είχε καταπονηθεί από την κωπηλασία των προηγούμενων ημερών και πιθανόν να μην άντεχε μια νέα επίθεση. Ο Αλκίδας ίσως φοβήθηκε ότι αν πλεύσει εναντίον της Κέρκυρας με κουρασμένους άνδρες και δεδομένου ότι οι Κερκυραίοι είχαν τη βοήθεια των Αθηναίων και περίμεναν Αθηναϊκά πλοία ως βοήθεια, ίσως εξαντλούσε το στράτευμά του και έχανε.
2. Με βάση τα στοιχεία που σας παρέχουν τα 2 κεφάλαια (79, 80) να χαρακτηρίσετε τον Αλκίδα και το Βρασίδα.
Ο Αλκίδας είναι ένας στρατηγός επιφυλακτικός. Δεν τολμά να κάνει ριψοκίνδυνες κινήσεις και έτσι χάνει την ευκαιρία να επιτεθεί εναντίον της Κέρκυρας σε αυτή την τόσο ευνοϊκή συγκυρία για τους Πελοποννησίους. Είναι διστακτικός, άτολμος και προτιμά να επιλέγει πράξεις με μικρό κόστος.
Ο Βρασίδας από την άλλη είναι διορατικός και τολμηρός. Αντιλαμβάνεται την κατάσταση ταραχής και φόβου που επικρατεί στην Κέρκυρα και συμβουλεύει τον Αλκίδα να εκμεταλλευτεί τη σύγχυσή τους και να επιτεθεί.
3. Πώς ερμηνεύετε την έκκληση των δημοκρατικών για συμφιλίωση προς τους αντιπάλους τους ολιγαρχικούς (80.1);
Οι δημοκρατικοί της Κέρκυρας γνωρίζουν ότι βρίσκονται σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Αν οι Πελοποννήσιοι επιτεθούν, έχουν πολύ λίγες πιθανότητες να τους νικήσουν χωρίς οργάνωση και εσωτερική ενότητα. Μπροστά στην απειλή προτιμούν να διεκδικήσουν μια συμβιβαστική λύση με τους πολιτικούς τους αντιπάλους ώστε να αντιμετωπίσουν τον εχθρό από κοινού.
Μετά τη νίκη τους στη ναυμαχία, οι Πελοποννήσιοι είχαν κάθε λόγο να επιτεθούν την επομένη εναντίον του νησιού της Κέρκυρας και να επιβάλλουν την επαναφορά του ολιγαρχικού πολιτεύματος και την εκδίωξη των δημοκρατικών. Ωστόσο ο Αλκίδας, αν και ήταν νικητής της αναμέτρησης, δεν επιχείρησε να στραφεί εναντίον της πόλης της Κέρκυρας ούτε αμέσως μετά τη ναυμαχία ούτε την επόμενη μέρα. Αντ’ αυτού προτίμησε να λεηλατήσει τα παράλια της ηπείρου. Αυτή του την επιλογή ο Θουκυδίδης την αποδίδει σε έλλειψη τόλμης. Ίσως όμως η αιτία να ήταν καθαρά πραγματιστική: το πλήρωμα των Πελοποννησίων είχε καταπονηθεί από την κωπηλασία των προηγούμενων ημερών και πιθανόν να μην άντεχε μια νέα επίθεση. Ο Αλκίδας ίσως φοβήθηκε ότι αν πλεύσει εναντίον της Κέρκυρας με κουρασμένους άνδρες και δεδομένου ότι οι Κερκυραίοι είχαν τη βοήθεια των Αθηναίων και περίμεναν Αθηναϊκά πλοία ως βοήθεια, ίσως εξαντλούσε το στράτευμά του και έχανε.
2. Με βάση τα στοιχεία που σας παρέχουν τα 2 κεφάλαια (79, 80) να χαρακτηρίσετε τον Αλκίδα και το Βρασίδα.
Ο Αλκίδας είναι ένας στρατηγός επιφυλακτικός. Δεν τολμά να κάνει ριψοκίνδυνες κινήσεις και έτσι χάνει την ευκαιρία να επιτεθεί εναντίον της Κέρκυρας σε αυτή την τόσο ευνοϊκή συγκυρία για τους Πελοποννησίους. Είναι διστακτικός, άτολμος και προτιμά να επιλέγει πράξεις με μικρό κόστος.
Ο Βρασίδας από την άλλη είναι διορατικός και τολμηρός. Αντιλαμβάνεται την κατάσταση ταραχής και φόβου που επικρατεί στην Κέρκυρα και συμβουλεύει τον Αλκίδα να εκμεταλλευτεί τη σύγχυσή τους και να επιτεθεί.
3. Πώς ερμηνεύετε την έκκληση των δημοκρατικών για συμφιλίωση προς τους αντιπάλους τους ολιγαρχικούς (80.1);
Οι δημοκρατικοί της Κέρκυρας γνωρίζουν ότι βρίσκονται σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Αν οι Πελοποννήσιοι επιτεθούν, έχουν πολύ λίγες πιθανότητες να τους νικήσουν χωρίς οργάνωση και εσωτερική ενότητα. Μπροστά στην απειλή προτιμούν να διεκδικήσουν μια συμβιβαστική λύση με τους πολιτικούς τους αντιπάλους ώστε να αντιμετωπίσουν τον εχθρό από κοινού.
4. Να βρείτε τις ονοματικές προτάσεις των δύο κεφαλαίων και να δικαιολογήσετε την εισαγωγή, την εκφορά και τη συντακτική τους θέση.
μὴ … ἤ τοὺς ἐκ τῆς νήσου ἀναλάβωσιν ἤ τκαι ἄλλο τι νεωτερίσωσι:
5. Να εντοπίσετε τις επιρρηματικές μετοχές των κεφαλαίων, να αναγνωρίσετε το είδος τους και να αναλύσετε 3 απ’ αυτές στο αντίστοιχο είδος προτάσεων.
Κεφ. 79:
μὴ … ἤ τοὺς ἐκ τῆς νήσου ἀναλάβωσιν ἤ τκαι ἄλλο τι νεωτερίσωσι:
- Ονοματικές Ενδοιαστικές προτάσεις.
- Λειτουργούν ως αντικείμενο στο δείσαντες.
- Εισάγονται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο μὴ, γιατί ο φόβος είναι μήπως γίνει κάτι το φοβερό ή ανεπιθύμητο.
- Εξαρτώνται από το δείσαντες, που δηλώνει φόβο.
- Εκφέρονται με υποτακτική.
- Ονοματική Ενδοιαστική πρόταση.
- Λειτουργούν ως αντικείμενο στο περιδεής γενόμενος.
- Εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο μὴ.
- Εκφέρεται με υποτακτική.
- Πλάγια Ερωτηματική πρόταση, μερικής άγνοιας.
- Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα ὅπως.
- Εκφέρεται με οριστική μέλλοντα.
- Λειτουργεί ως αντικείμενο στο ᾖσαν ἐς λόγους.
- Εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό.
5. Να εντοπίσετε τις επιρρηματικές μετοχές των κεφαλαίων, να αναγνωρίσετε το είδος τους και να αναλύσετε 3 απ’ αυτές στο αντίστοιχο είδος προτάσεων.
Κεφ. 79:
- δείσαντες: αιτιολογική,
- ἐπιπλεύσαντες: χρονική
- ὡς κρατοῦντες: αιτιολογική υποκειμενικής αιτιολογίας
- κρατοῦντες: εναντιωματική
- ἔχοντες: τροπική
- καίπερ ὄντας: εναντιωματική
- παραινοῦντος: εναντιωματική
- οὐκ ὄντος: τροπική ή χρονική
- ἀποβάντες: χρονική
- γενόμενος: αιτιολογική
- προσδεχόμενοι: αιτιολογική
- δῃώσαντες: χρονική
- προσπλέουσαι: κατηγορηματική
- πυνθανόμενοι: χρονική
- μελλούσας: κατηγορηματική
- δείσαντες: ἐπεὶ ἔδεισαν.
- κρατοῦντες: εἰ καὶ ἐκράτουν.
- καίπερ ὄντας: εἰ καὶ ἦσαν.
6. Να βρείτε τους ρηματικούς τύπους αόρ. β΄ του κειμένου και να τους μεταφέρετε: α) στο γ΄ ενικό και β΄ πληθυντικό πρόσωπο όλων των εγκλίσεων στη φωνή που βρίσκονται, β) στο γ΄ ενικό οριστικής όλων των χρόνων στη φωνή που βρίσκονται.
ἀναλάβωσιν:
7. Να εντοπίσετε: α) τους τύπους συνηρημένων ρημάτων του κειμένου, β) τα υγρόληκτα ρήματα του κειμένου και να γράψετε το α΄ πληθυντικό πρόσωπο όλων των χρόνων της οριστικής των παραπάνω ρηματικών τύπων στη φωνή που βρίσκονται.
α) Συνηρημένα ρήματα:
ἀναλάβωσιν:
- Ε.Α.: ἀνέλαβε - ἀνελάβετε / ἀναλάβῃ - ἀναλάβητε / ἀναλάβοι - ἀναλάβοιτε / ἀναλαβέτω - ἀναλάβετε
- Χ.Α.: ἀναλαμβάνει / ἀνελάμβανε / ἀναλήψεται / ἀνέλαβε / ἀνείληφε / ἀνειλήφει
- Ε.Α.: ἀνηγάγετο - ἀνηγάγεσθε / ἀναγάγηται - ἀναγάγησθε / ἀναγάγοιτο - ἀναγάγοισθε / άναγαγέσθω - ἀναγάγεσθε
- Χ.Α.: ἀνάγεται / ἀνήγετο / ἀνάξεται / ἀνηγάγετο / ἀνῆκται / ἀνῆκτο
- Ε.Α.: ἀπέβη - ἀπέβητε / ἀποβῇ - ἀποβῆτε / ἀποβαίη - ἀποβαίητε ή αποβαῖτε / ἀποβήτω - ἀποβῆτε
- Χ.Α.: ἀποβαίνει / ἀπέβαινε / ἀποβήσεται / ἀπέβη / ἀποβέβηκε / ἀποβεβήκει
- Ε.Α.: ἐγένετο - ἐγένεσθε / γένηται – γένησθε / γένοιτο – γένοισθε / γενέσθω – γένεσθε
- Χ.Α.: γίγνεται / ἐγίγνετο / γενήσεται / ἐγένετο / γέγονε / ἐγεγόνει
- Ε.Α.: ἐσέβη - ἐσέβητε / ἐσβῇ - ἐσβῆτε / ἐσβαίη - ἐσβαίητε ή ἐσβαῖτε / ἐσβήτω - ἐσβῆτε
- Χ.Α.: ἐσβαίνει / ἐσέβαινε / ἐσβήσεται / ἐσέβη / ἐσβέβηκε / ἐσεβεβήκει
7. Να εντοπίσετε: α) τους τύπους συνηρημένων ρημάτων του κειμένου, β) τα υγρόληκτα ρήματα του κειμένου και να γράψετε το α΄ πληθυντικό πρόσωπο όλων των χρόνων της οριστικής των παραπάνω ρηματικών τύπων στη φωνή που βρίσκονται.
α) Συνηρημένα ρήματα:
- ἐπιπλεύσαντες → ἐπιπλέομεν / ἐπεπλέομεν / ἐπιπλευσόμεθα / ἐπεπλεύσαμεν / ἐπιπεπλεύκαμεν / ἐπεπεπλεύκεμεν.
- πλεῦσαι → πλέομεν / ἐπλέομεν / πλευσόμεθα / ἐπλεύσαμεν / πεπλεύκαμεν / ἐπεπλεύκεμεν.
- ἀπέπλευσαν → ἀποπλέομεν / ἀπεπλέομεν / ἀποπλευσόμεθα / ἀπεπλεύσαμεν / ἀποπεπλεύκαμεν / ἀπεπεπλεύκεμεν.
- ἐπέπλεον → ἐπιπλέομεν / ἐπεπλέομεν / ἐπιπλευσόμεθα / ἐπεπλεύσαμεν / ἐπιπεπλεύκαμεν / ἐπεπεπλεύκεμεν.
- ἐπιπλεύσωσιν → ἐπιπλέομεν / ἐπεπλέομεν / ἐπιπλευσόμεθα / ἐπεπλεύσαμεν / ἐπιπεπλεύκαμεν / ἐπεπεπλεύκεμεν.
- προσπλέουσαι → προσπλέομεν / προσεπεπλέομεν / προσπλευσόμεθα / προσεπλεύσαμεν / προσπεπλεύκαμεν / προσεπεπλεύκεμεν.
- κρατοῦντες → κρατοῦμεν / ἐκρατοῦμεν / κρατήσομεν / ἐκρατήσαμεν / κεκρατήκαμεν / ἐκεκρατήκεμεν.
- ἐτόλμησαν → τολμῶμεν / έτολμῶμεν / τολμήσομεν / ἐτολμήσαμεν / τετολμήκαμεν / ἐτετολμήκεμεν.
- παραινοῦντος → παραινοῦμεν / παρῃνοῦμεν / παραινεσόμεθα / παρῃνέσαμεν / παρῃνέκαμεν / παρῃνέκεμεν.
- ἐπόρθουν → παρθοῦμεν / ἐπορθοῦμεν / πορθήσομεν / ἐπορθήσαμεν / πεπορθήκαμεν.
- ἐπλήρωσαν → πληροῦμεν / ἐπληροῦμεν / πληρώσομεν / ἐπληρώσαμεν / πεπληρώκαμεν / ἐπεπληρώκεμεν.
- δῃώσαντες → δῃοῦμεν / ἐδῃοῦμεν / δῃώσομεν / ἐδῃώσαμεν / δεδῃώκαμεν / ἐδεδῃώκεμεν
- ἐφρυκτωρήθησαν → φρυκτωρούμεθα / ἐφρυκτωρήθημεν
- μελλούσας → μέλλομεν / ἐμέλλομεν / μελλήσομεν / ἐμελλήσαμεν
- ἀπέστειλαν → ἀποστέλλομεν / ἀπεστέλλομεν / ἀποστελοῦμεν / ἀπεστείλαμεν / ἀπεστάλκαμεν / ἀπεστάλκεμεν
8. Να μεταφέρετε τις προτάσεις στην αρχαία ελληνική: Οι Πελοποννήσιοι λεηλάτησαν μέχρι το μεσημέρι τη χώρα. Την επόμενη ημέρα οι νικητές στη ναυμαχία αποβιβάστηκαν στο ακρωτήριο και λεηλατούσαν τους αγρούς. Έπεισαν μερικούς να επανδρώσουν τα πλοία.
9. διεκόμισαν: Πώς σχηματίζεται ο μέλλοντας του ρήματος; Ξέρετε άλλες κατηγορίες ρημάτων που σχηματίζουν όμοια το μέλλοντά τους; Να κλίνετε το μέλλοντα της ίδιας φωνής του ρήματος σε όλες τις εγκλίσεις. Τι παρατηρείτε;
Ο Μέλλοντας του ρήματος διακομίζω (διὰ+κομίζω) σχηματίζεται σύμφωνα με τα συνηρημένα ρήματα σε –έω. Με τον ίδιο τρόπο σχηματίζουν τον μέλλοντα τα ενρινόληκτα (μ,ν) και τα υγρόληκτα (λ,ρ) ρήματα.
Κλίση του μέλλοντα:
10. ἀναλάβωσιν (79.1), παραινοῦντος (79.3), ἀποβάντες (79.3), περιδεής (80.1): Από το θέμα καθεμιάς λέξης που σας δίνεται να σχηματίσετε 5 λέξεις (απλές ή σύνθετες), με τις οποίες στη συνέχεια να φτιάξετε όσο το δυνατόν περισσότερα ονοματικά σύνολα.
ἀναλάβωσιν:
- Οἱ Πελοποννήσιοι μέχρι μέσου ἡμέρας ἐδῄωσαν τὴν γῆν.
- Τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ οἱ κρατοῦντες ναυμαχίᾳ ἀποβάντες ἐπὶ τὸ ἀκρωτήριον ἐπὸρθουν τοὺς ἀγρούς.
- Ἔπεισαν δέ τινας αὐτῶν ἐς τὰς ναῦς ἐσβῆναι.
9. διεκόμισαν: Πώς σχηματίζεται ο μέλλοντας του ρήματος; Ξέρετε άλλες κατηγορίες ρημάτων που σχηματίζουν όμοια το μέλλοντά τους; Να κλίνετε το μέλλοντα της ίδιας φωνής του ρήματος σε όλες τις εγκλίσεις. Τι παρατηρείτε;
Ο Μέλλοντας του ρήματος διακομίζω (διὰ+κομίζω) σχηματίζεται σύμφωνα με τα συνηρημένα ρήματα σε –έω. Με τον ίδιο τρόπο σχηματίζουν τον μέλλοντα τα ενρινόληκτα (μ,ν) και τα υγρόληκτα (λ,ρ) ρήματα.
Κλίση του μέλλοντα:
- Ορ.: διακομιῶ / διακομιεῖς / διακομιεῖ / διακομιοῦμεν / διακομιεῖτε / διακομιοῦσι
- Ευκτ.: διακομιοῖμι / διακομιοῖς / διακομιοῖ / διακομιοῖμεν / διακομιοῖτε / διακομιοῖεν.
- Απρμφ: διακομιεῖν
- Μτχ.: διακομιῶν, -οῦσα, -οῦν.
10. ἀναλάβωσιν (79.1), παραινοῦντος (79.3), ἀποβάντες (79.3), περιδεής (80.1): Από το θέμα καθεμιάς λέξης που σας δίνεται να σχηματίσετε 5 λέξεις (απλές ή σύνθετες), με τις οποίες στη συνέχεια να φτιάξετε όσο το δυνατόν περισσότερα ονοματικά σύνολα.
ἀναλάβωσιν:
- πρόσληψη υπαλλήλων / υπευθύνων / νέων
- λαβή του τιμονιού / λεωφορείου / καράτε
- προληπτική συμπεριφορά / άσκηση / εξέταση
- δίλημμα απόφασης / συναίνεσης / εκκίνησης
- ανάληψη ευθύνης / χρημάτων / υπηρεσίας
- συναίνεση συνεργασίας / κομμάτων
- υπαινιγμός σφάλματος / κουτσομπολιού / ελπίδας
- έπαινος επίδοσης / διάκρισης / συμμετοχής / επίτευξης
- αίνιγμα σφίγγας
- παραινετικός λόγος / συμπεριφορά
- κατάβαση βουνού / φαραγγιού
- επιβάτης λεωφορείου / πλοίου / αεροπλάνου / αυτοκινήτου
- διαβατήριο εξωτερικού / πρόσφυγα / μετανάστη
- βαδίζω αργά / γρήγορα / τρεκλίζοντας
- έκβαση μάχης / διαπραγματεύσεων
- άδεια εκπαιδευτική / γονική / αναρρωτική
- άδειο δοχείο / τετράδιο / δωμάτιο
- δεινός κολυμβητής / αθλητής / μαχητής
- δειλός στρατιώτης / αντίπαλος
- επιδείνωση καιρού / κατάστασης