Κανόνες Τονισμού
Κανόνας 1:
Όταν η λέξη τονίζεται στην προπαραλήγουσα: οξεία.
Κανόνας 2:
Όταν η λέξη τονίζεται στην παραλήγουσα:
Κανόνας 3:
Όταν η λέξη τονίζεται στη λήγουσα:
Κανόνας 4:
Κάθε βραχύχρονη συλλαβή όταν τονίζεται παίρνει οξεία.
Κανόνας 5:Η λήγουσα που προέρχεται από συναίρεση, όταν τονίζεται, κανονικά παίρνει περισπωμένη: (τιμάω) τιμῶ, (τιμάων) τιμῶν, (ἐπιμελέες) ἐπιμελεῖς·
Παίρνει όμως οξεία, αν πριν από τη συναίρεση είχε οξεία η δεύτερη από τις συλλαβές που συναιρούνται: (ἑσταώς) ἑστώς, (κληίς, κλῄς) κλείς.
Όταν η λέξη τονίζεται στην προπαραλήγουσα: οξεία.
Κανόνας 2:
Όταν η λέξη τονίζεται στην παραλήγουσα:
- Μ – Μ = οξεία
- Μ – Β = περισπωμένη
Κανόνας 3:
Όταν η λέξη τονίζεται στη λήγουσα:
- Ον. = οξεία
- Γεν. = περισπωμένη
- Δοτ. = περισπωμένη
- Αιτ. = οξεία
- Κλ. = οξεία
Κανόνας 4:
Κάθε βραχύχρονη συλλαβή όταν τονίζεται παίρνει οξεία.
Κανόνας 5:Η λήγουσα που προέρχεται από συναίρεση, όταν τονίζεται, κανονικά παίρνει περισπωμένη: (τιμάω) τιμῶ, (τιμάων) τιμῶν, (ἐπιμελέες) ἐπιμελεῖς·
Παίρνει όμως οξεία, αν πριν από τη συναίρεση είχε οξεία η δεύτερη από τις συλλαβές που συναιρούνται: (ἑσταώς) ἑστώς, (κληίς, κλῄς) κλείς.
Βραχύχρονα:
- Τα ο – ε είναι πάντα βραχύχρονα καθώς και τα αι – οι όταν βρίσκονται στο τέλος των λέξεων. Π.χ. οἱ ἄνθρωποι - βραχύχρονο / τοῖς ἀνθρώποις - μακρόχρονο.
- Τα δίχρονα α, ι, υ στις καταλήξεις των ρημάτων είναι βραχύχρονα. Εξαίρεση η μετοχή του Αορίστου στην κατάληξη –σας έχει το α μακρόχρονο.
- Τα ρήματα που λήγουν σε –ζω (-άζω, -ίζω, -ύζω) έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ. Εξαιρούνται: γρύζω, κράζω.
- Τα ρήματα που λήγουν σε –πτω έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ. Εξαιρούνται: πίπτω, ῥίπτω, κύπτω.
- Τα ρήματα που λήγουν σε –ττω έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ. Εξαιρούνται: πράττω, φρίττω, κηρύττω.
- Τα ρήματα που λήγουν σε –λλω, -άνω, -νυμι έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ.
- Τα ι, α, ας στην γ’ κλίση είναι πάντα βραχύχρονα.
- Το α στα ουδέτερα όλων των κλίσεων όταν βρίσκεται στο τέλος είναι πάντα βραχύχρονο.
- Το α στην κατάληξη των θηλυκών της α’ κλίσης όταν προηγείται σύμφωνο είναι βραχύχρονο: ἡ θάλασσα. Εξαίρεση: Ἀνδρομέδα, Λήδα
- Το α στην κλιτική των αρσενικών της α’ κλίσης που τελειώνουν σε –της είναι βραχύχρονο. Π.χ. ὁ στρατιώτης, ὦ στρατιῶτα.
Μακρόχρονα:
- Τα η – ω είναι πάντα μακρόχρονα καθώς και όλοι οι δίφθογγοι (εκτός από το αι και το οι όταν βρίσκονται στο τέλος της λέξης).
- Η κατάληξη –ας της α’ κλίσης είναι πάντα μακρόχρονη.
- Το -α στην κατάληξη των θηλυκών της α’ κλισης όταν προηγείται φωνήεν είναι μακρόχρονο: ἡ πολιτεία. Εξαίρεση: γραῖα, μαῖα, μυῖα, μοῖρα, πεῖρα, πρῷρα, σφαῖρα, σφῦρα.
- Όταν οι δίφθογγοι αι και οι είναι καταλήξεις της ευκτικής ή βρίσκονται στο τέλος των επιρρημάτων και των επιφωνημάτων είναι και πάλι μακρόχρονοι.
- Τα ρήματα που λήγουν σε –ίω έχουν το ι μακρό. Εξαιρούνται: ἐσθίω, ἐπαΐω.
- Τα ρήματα που λήγουν σε –ύω έχουν το υ μακρό. Εξαιρούνται: ἀνύω, ἑλκύω, μεθύω, τανύω, πτύω.
- Τα ρήματα που λήγουν σε –ρω και –νω έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας μακρό. Εξαιρούνται: τίνω, φθίνω.
- Τα –ινος και –ανος στη γ’ κλίση είναι πάντα μακρόχρονα.
- Η κατάληξη –ας της μετοχής του ενεργητικού Αορίστου στην ονομαστική του ενικού είναι μακρόχρονη, ενώ στην αιτιατική του πληθυντικού βραχύχρονη: τιμήσας, τιμήσαντας.