Παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων
Ομαλά παραθετικά σε -ότερος, ότατος
Θετικός βαθμός |
Συγκριτικός βαθμός |
Υπερθετικός βαθμός |
Ωραίος, -α, -ον |
Ωραιότερος, -α, -ον |
Ωραιότατος, -η, -ον |
σοφός, -η, -ον |
σοφώτερος, , -α, -ον |
σοφώτατος, -η, -ον |
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα επίθετα σε -ος, -η/-α, -ον
Η επιλογή μεταξύ -ο- και -ω- για τις καταλήξεις των παραθετικών των δευτερόκλιτων επιθέτων εξαρτάται από το εάν η παραλήγουσα του επιθέτου στο θετικό βαθμό είναι μακρά ή βραχεία. Συγκεκριμένα:
Προκειμένου να σχηματίσουμε τα παραθετικά ενός επιθέτου που στην παραλήγουσα του θετικού βαθμού παρουσιάζει δίχρονο φωνήεν (α, ι, υ), πρέπει να γνωρίζουμε ποια δευτερόκλιτα επίθετα έχουν το φωνήεν της παραλήγουσας μακρό και ποια βραχύ.
Έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας μακρό τα επίθετα:
Έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ τα επίθετα που λήγουν σε:
Η επιλογή μεταξύ -ο- και -ω- για τις καταλήξεις των παραθετικών των δευτερόκλιτων επιθέτων εξαρτάται από το εάν η παραλήγουσα του επιθέτου στο θετικό βαθμό είναι μακρά ή βραχεία. Συγκεκριμένα:
- Εάν η παραλήγουσα του επιθέτου είναι μακρά (π.χ. ξηρός), στα παραθετικά του επιθέτου χρησιμοποιείται -ο- (ξηρότερος, ξηρότατος).
- Εάν η παραλήγουσα του επιθέτου είναι βραχεία (π.χ. σοφός), στα παραθετικά του επιθέτου χρησιμοποιείται -ω- (σοφώτερος, σοφώτατος).
Προκειμένου να σχηματίσουμε τα παραθετικά ενός επιθέτου που στην παραλήγουσα του θετικού βαθμού παρουσιάζει δίχρονο φωνήεν (α, ι, υ), πρέπει να γνωρίζουμε ποια δευτερόκλιτα επίθετα έχουν το φωνήεν της παραλήγουσας μακρό και ποια βραχύ.
Έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας μακρό τα επίθετα:
- ἀνιαρός, ἰσχυρός, ψιλός, φλύαρος, πρᾶος και λιτός, π.χ. ἀνιαρότερος, ἀνιαρότατος.
- που είναι σύνθετα με β΄ συνθετικό τα ουσιαστικά λύπη, κίνδυνος, ψυχή, θυμός, τιμή, νίκη και κῦρος, π.χ. εὐψυχότερος, εὐψυχότατος.
Έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ τα επίθετα που λήγουν σε:
- -ιος, -ικος, -ιμος, -ινος, π.χ. δόκιμος → δοκιμώτερος, δοκιμώτατος.
- -ακος, -αλος, -αμος, -ανος, -ατος, π.χ. δυνατός → δυνατώτερος, δυνατώτατος.
- -αρος, -υρος, -χος, π.χ. ἥσυχος → ἡσυχώτερος, ἡσυχώτατος.
Ομαλά παραθετικά σε -έστερος, -έστατος
Θετικός βαθμός |
Συγκριτικός βαθμός |
Υπερθετικός βαθμός |
ἀληθής, -ης, -ες |
ἀληθέστερος, -α, -ον |
ἀληθέστατος, -η, -ον |
σώφρων, -ων, -ον |
σωφρονέστερος, -α, -ον |
σωφρονέστατος, -η, -ον |
Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες και σε -ων, -ων, -ον.
Με τον ίδιο τρόπο σχηματίζονται και τα:
Με τον ίδιο τρόπο σχηματίζονται και τα:
- ἄκρατος (θ. ἀκρατο-) / ἀκρατ-έσ-τερος / ἀκρατ-έσ-τατος (και ἀκρατό-τατος)
- ἄσμενος (θ. ἀσμενο-) / ἀσμεν-έσ-τερος / ἀσμεν-έσ-τατος (και ἀσμενώ-τερος ἀσμενώ-τατος)
- ἐρρωμένος (θ. ἐρρωμενο-) / ἐρρωμεν-έσ-τερος / ἐρρωμεν-έσ-τατος
- πένης (θ. πενητ-) / πεν-έσ-τερος / πεν-έσ-τατος
Ομαλά παραθετικά σε -ούστερος, -ούστατος
Θετικός βαθμός |
Συγκριτικός βαθμός |
Υπερθετικός βαθμός |
ἁπλοῦς |
ἁπλούστερος |
ἁπλούστατος |
εὔνους |
εὐνούστερος |
εὐνούστατος |
Το επίθετο ἁπλοῦς και τα συνηρημένα επίθετα της β΄ κλίσης με β΄ συνθ. το όνομα νοῦς σχηματίζουν τα παραθετικά τους σε -ούστερος, -ούστατος.
Ομαλά παραθετικά σε -ίστερος, -ίστατος
Θετικός βαθμός |
Συγκριτικός βαθμός |
Υπερθετικός βαθμός |
ἅρπαξ |
ἁρπαγ-ίσ-τερος |
ἁρπαγ-ίσ-τατος |
βλὰξ |
βλακ-ίσ-τερος |
βλακ-ίσ-τατος |
λάλος |
λαλ-ίσ-τερος |
λαλ-ίσ-τατος |
κλέπτης |
κλεπτ-ίσ-τερος |
κλεπτ-ίσ-τατος |
πλεονέκτης |
πλεονεκτ-ίσ-τερος |
πλεονεκτ-ίσ-τατος |
Τα μονοκατάληκτα επίθετα ἅρπαξ, βλάξ, λάλος (= φλύαρος), κλέπτης, πλεονέκτης σχηματίζουν τα παραθετικά τους σε -ίστερος, -ίστατος.
Ομαλά παραθετικά σε -αίτερος, -αίτατος
Θετικός βαθμός |
Συγκριτικός βαθμός |
Υπερθετικός βαθμός |
παλαιὸς |
παλαίτερος |
παλαίτατος |
γεραιὸς |
γεραί-τερος |
γεραί-τατος |
σχολαῖος |
σχολαί-τερος |
σχολαί-τατος |
ἴσος |
ἰσ-αί-τερος |
ἰσ-αί-τατος |
ὄψιος |
ὀψι-αί-τερος |
ὀψι-αί-τατος |
πλησίος |
πλησι-αί-τερος |
πλησι-αί-τατος |
πρῷος |
πρῳ-αί-τερος |
πρῳ-αί-τατος |
εὔδιος |
εὐδι-αί-τερος (και εὐδιέσ-τερος) |
εὐδι-αί-τατος (και εὐδιέσ-τατος) |
ἥσυχος |
ἡσυχ-αί-τερος (και ἡσῠχώ-τερος) |
ἡσυχ-αί-τατος (και ἡσῠχώ-τατος) |
ἴδιος |
ἰδι-αί-τερος (και ἰδιώ-τερος) |
ἰδι-αί-τατος (και ἰδιώ-τατος) |
φίλος |
φιλ-αί-τερος (και φιλ-ίων ή φίλ-τερος) |
φιλ-αί-τατος (φίλ-τατος) |
Ανώμαλα παραθετικά σε -ίων, -ιστος
Θετικός βαθμός |
Συγκριτικός βαθμός |
Υπερθετικός βαθμός |
αἰσχρὸς |
ὁ, ἡ αἰσχίων, τὸ αἴσχιον |
αἴσχιστος |
ἐχθρὸς |
ὁ, ἡ ἐχθίων, τὸ ἔχθιον |
ἔχθιστος |
ἡδὺς |
ὁ, ἡ ἡδίων, τὸ ἥδιον |
ἥδιστος |
καλὸς |
ὁ, ἡ καλλίων, τὸ κάλλιον |
κάλλιστος |
μέγας |
ὁ, ἡ μείζων, τὸ μεῖζον |
μέγιστος |
ῥᾴδιος |
ὁ, ἡ ῥᾴων, τὸ ῥᾷον |
ῥᾷστος |
ταχὺς |
ὁ, ἡ θάττων, τὸ θᾶττον |
τάχιστος |
ἀγαθὸς |
ὁ, ἡ ἀμείνων, τὸ ἄμεινον ὁ, ἡ βελτίων, τὸ βέλτιον ὁ, ἡ κρείττων, τὸ κρεῖττον ὁ, ἡ λῴων, τὸ λῷον |
ἄριστος βέλτιστος κράτιστος λῷστος |
κακὸς |
ὁ, ἡ κακίων, τὸ κάκιον ὁ, ἡ χείρων, τὸ χεῖρον |
κάκιστος χείριστος |
μακρὸς |
μακρό-τερος |
μακρό-τατος μήκιστος |
μικρὸς |
μικρό-τερος ὁ, ἡ ἐλάττων, τὸ ἔλαττον ὁ, ἡ ἥττων, τὸ ἧττον |
μικρό-τατος ἐλάχιστος επίρρ. ἥκιστα |
ὀλίγος |
ὁ, ἡ μείων, τὸ μεῖον |
ὀλίγιστος |
πολὺς |
ὁ, ἡ πλείων, τὸ πλέον |
πλεῖστος |
Κλίση των συγκριτικών σε -ίων, -ιον (και -ων, -ον):
ον.: ὁ, ἡ βελτίων, τὸ βέλτιον
γεν.: τοῦ, τῆς βελτίον-ος, τοῦ βελτίον-ος
δοτ.: τῷ, τῇ βελτίον-ι, τῷ βελτίον-ι
αιτ.: τὸν, τὴν βελτίον-α (ή βελτίω), τὸ βέλτιον
κλ.: (ὦ) βέλτιον, (ὦ) βέλτιον
ον.: οἱ, αἱ βελτίον-ες (ή βελτίους), τὰ βελτίον-α (ή βελτίω)
γεν.: τῶν βελτιόν-ων
δοτ.: τοῖς, ταῖς, τοῖς βελτίοσι(ν)
αιτ.: τοὺς, τὰς βελτίον-ας (ή βελτίους), τὰ βελτίον-α (ή βελτίω)
κλ.: (ὦ) βελτίον-ες (ή βελτίους), (ὦ) βελτίον-α (ή βελτίω)
Περιφραστικά παραθετικά. Παραθετικά μετοχών.
Τα περιφραστικά παραθετικά σχηματίζονται στην αρχαία ελληνική, όπως και στη νέα, με το θετικό του επιθέτου και με ορισμένο ποσοτικό επίρρημα εμπρός από αυτό. Έτσι ο συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται με το επίρρ. μᾶλλον και ο υπερθ. με το επίρρ. μάλιστα εμπρός από το θετικό:
θετ.: ἐπιμελὴς συγκρ.: μᾶλλον ἐπιμελὴς υπερθ.: μάλιστα ἐπιμελὴς
Όλα τα επίθετα που σχηματίζουν μονολεκτικά παραθετικά μπορούν να σχηματίσουν παράλληλα και περιφραστικά παραθετικά. Σχηματίζουν τα παραθετικά τους μόνο περιφραστικά οι μετοχές και μερικά μονοκατάληκτα επίθετα που χρησιμοποιούνται και ως ουσιαστικά.
1) Μετοχές: δυνάμενος - μᾶλλον δυνάμενος - μάλιστα δυνάμενος· συμφέρων - μᾶλλον συμφέρων - μάλιστα συμφέρων· ὠφελῶν - μᾶλλον ὠφελῶν - μάλιστα ὠφελῶν κ.ά. (πβ. τα νεοελλ.: αντρειωμένος - πιο αντρειωμένος - ο πιο αντρειωμένος ή πολύ αντρειωμένος).
2) Μονοκατάληκτα επίθετα: εἴρων - μᾶλλον εἴρων - μάλιστα εἴρων· ἔνδακρυς - μᾶλλον ἔνδακρυς - μάλιστα ἔνδακρυς. Έτσι και τα εὔελπις, κόλαξ, ὑβριστής, φιλόγελως κ.ά.
ον.: ὁ, ἡ βελτίων, τὸ βέλτιον
γεν.: τοῦ, τῆς βελτίον-ος, τοῦ βελτίον-ος
δοτ.: τῷ, τῇ βελτίον-ι, τῷ βελτίον-ι
αιτ.: τὸν, τὴν βελτίον-α (ή βελτίω), τὸ βέλτιον
κλ.: (ὦ) βέλτιον, (ὦ) βέλτιον
ον.: οἱ, αἱ βελτίον-ες (ή βελτίους), τὰ βελτίον-α (ή βελτίω)
γεν.: τῶν βελτιόν-ων
δοτ.: τοῖς, ταῖς, τοῖς βελτίοσι(ν)
αιτ.: τοὺς, τὰς βελτίον-ας (ή βελτίους), τὰ βελτίον-α (ή βελτίω)
κλ.: (ὦ) βελτίον-ες (ή βελτίους), (ὦ) βελτίον-α (ή βελτίω)
Περιφραστικά παραθετικά. Παραθετικά μετοχών.
Τα περιφραστικά παραθετικά σχηματίζονται στην αρχαία ελληνική, όπως και στη νέα, με το θετικό του επιθέτου και με ορισμένο ποσοτικό επίρρημα εμπρός από αυτό. Έτσι ο συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται με το επίρρ. μᾶλλον και ο υπερθ. με το επίρρ. μάλιστα εμπρός από το θετικό:
θετ.: ἐπιμελὴς συγκρ.: μᾶλλον ἐπιμελὴς υπερθ.: μάλιστα ἐπιμελὴς
Όλα τα επίθετα που σχηματίζουν μονολεκτικά παραθετικά μπορούν να σχηματίσουν παράλληλα και περιφραστικά παραθετικά. Σχηματίζουν τα παραθετικά τους μόνο περιφραστικά οι μετοχές και μερικά μονοκατάληκτα επίθετα που χρησιμοποιούνται και ως ουσιαστικά.
1) Μετοχές: δυνάμενος - μᾶλλον δυνάμενος - μάλιστα δυνάμενος· συμφέρων - μᾶλλον συμφέρων - μάλιστα συμφέρων· ὠφελῶν - μᾶλλον ὠφελῶν - μάλιστα ὠφελῶν κ.ά. (πβ. τα νεοελλ.: αντρειωμένος - πιο αντρειωμένος - ο πιο αντρειωμένος ή πολύ αντρειωμένος).
2) Μονοκατάληκτα επίθετα: εἴρων - μᾶλλον εἴρων - μάλιστα εἴρων· ἔνδακρυς - μᾶλλον ἔνδακρυς - μάλιστα ἔνδακρυς. Έτσι και τα εὔελπις, κόλαξ, ὑβριστής, φιλόγελως κ.ά.
Παραθετικά επιρρημάτων
Επιρρήματα σε -ως που παράγονται από επίθετα. Τα επιρρήματα αυτά στον συγκριτικό έχουν τύπο όμοιο με την ενική αιτιατ. του ουδετ. του συγκριτικού επιθέτου και στον υπερθετικό έχουν τύπο όμοιο με την πληθυντική αιτιατ. του ουδετέρου του υπερθετικού επιθέτου:
Επίθετο |
Επίρρημα θετικού βαθμού |
Επίρρημα συγκριτικού βαθμού |
Επίρρημα υπερθετικού βαθμού |
δίκαιος |
δικαίως |
δικαιότερον |
δικαιότατα |
σοφὸς |
σοφῶς |
σοφώτερον |
σοφώτατα |
ἀληθὴς |
ἀληθῶς |
ἀληθέστερον |
ἀληθέστατα |
σώφρων |
σωφρόνως |
σωφρονέστερον |
σωφρονέστατα |
ἡδὺς |
ἡδέως |
ἥδιον |
ἥδιστα |
καλὸς |
καλῶς |
κάλλιον |
κάλλιστα |
Τα επιρρήματα εὖ (αντίστοιχο του επιθέτου ἀγαθός), ὀλίγον και πολύ:
- εὖ - ἄμεινον - ἄριστα και βέλτιον - βέλτιστα και κρεῖττον - κράτιστα.
- ὀλίγον - μεῖον - ὀλίγιστα και ἔλαττον - ἐλάχιστα και ἧττον - ἥκιστα.
- πολύ - πλέον - πλεῖστα (ή πλεῖστον).
- θετ. μάλα - συγκριτ. μᾶλλον - υπερθ. μάλιστα.
1. Να γραφτούν τα παραθετικά των επιθέτων:
ἱερὰν
πτωχοὺς
Γενναίοις (ουδ)
εὐδαίμονα
πολλοὶ
κακῷ
ῥᾳδίου (αρσ)
ὀλίγας
σώφροσι (ουδ)
σεμναὶ
εὐσεβεῖ
ἐνδόξους (θηλ)
ἀγαθῷ
Κακοδαίμονος
ἄκρατος
θερμοὺ
σοφῶν
ἅρπαγος
κακὸν
ἀγνώμοσι
Λάλος
πιστῶν
Νέου
Μνήμονα
βλακὶ
σεμνοῖς
Κλέπτης
ἠθικοὺς
ἴδιος
Φίλου
Πλεονέκτην
ἄφρονας
παλαιῷ
ἥσυχος
εὐδαίμονος
θερμῶν
Σώφροσι
Γεραίος
Πένητα
Χαρίεις
Γλυκέων
Οἱ εὐθεῖς
ἄχαρις
ἄξιος
αἰδήμων
πρόθυμος
φιλομαθής
τραχύς
ἁπλοῦς
μοχθηρῶν
ἐπιεικοὺς
φιλομαθήν
ἡδύς
ἀπίστοις
οἰκείῳ
ἐχθροὺς
Πυκνοῖς
ἀκριβοῦς
Χαρίεις
ἱκανῷ
Τίμιος
εὐμενεὶς
ἀσθενῶν
ἀγαθοὺς
Κόσμιος
δεινοὶ
ἀληθής
ὀλίγῳ
βασιλικοῖς
Σώφρων
καλοὶ
Εύδαίμων
2. Να συμπληρώσετε τους τύπους των παραθετικών που χρειάζονται στις παρακάτω προτάσεις:
α) Ὁ Κῦρος .................... (δίκαιος) του αδελφοῦ ἐνομίζετο.
β) Τῶν ἡλικιωτῶν .................... (αἰδήμων) ἦν.
γ) Οὗτος ἦν τοῖς φίλοις .................... (πρᾶος), τοῖς δ’ ἐχθροῖς ....................(τραχύς) καί .................... (φοβερός).
δ) Ὁ Κροῖσος .................... (προθύμως) καί.................... (λαμπρῶς) ἐξένισεν τόν Σόλωνα.
ε) Ἐγώ .................... (πολύ) σοῦ μακαρίζω Τέλλον τόν Ἀθηναῖον.
στ) Τῶν μετρίων .................... (ταπεινός) ᾖν.
ζ) Μητρός τε καί πατρός καί τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων.................... (τίμιος) ἐστίν ἡ πατρίς.
η) Παρύσατις ἐφίλει τόν Κῦρον .................... (μάλα) ἤ τόν βασιλεύονταἈρταξέρξην.
θ) Οἱ ὁφθαλμοί .................... (πιστοί) μάρτυρες των ὤτων εἰσι.
3. Να συμπληρώσετε τα κενά βάζοντας τα επίθετα που βρίσκονται στην παρένθεση στον τύπο που σας ζητείται.(-ότερος,-α,-ον/-ότατος,-η,-ον ή- ώτερος,-α,-ον/ -ώτατος,-η,-ον)
1. Μὴ γίγνου πρεσβυτέρων_____________(πρᾶος, αρσ. συγκριτικός) καὶ ἐπισκόπων______________(ὁσιος, αρσ. συγκριτικός).
2. Ἐπεὶ τοῖς γε κομψοτέροις καὶ ______________(γλαφυρός, δοτ. πληθ. αρσ. συγκριτικός ) τῶν ζῴων οὐκ ἔστι φυγὴ κακοῦ τέλος.
3. Ὑμεῖς δὲ ὄντες _______________ (πλούσιος, ονομ. πληθ. αρσ. συγκριτικός ) πάντων πεποιήκατε πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων.
4. Πάντα δὲ περιεσκεμμένως δραματουργῶν τὰς πρὸς Ἡρώδην ὁδοὺς ταῖς διαβολαῖς ἐποιεῖτο _______________(τεχνικός, θηλ. αιτ. πληθ. υπερθετικός).
5. Μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων ____________ ( τίμιος, ονομ. ουδ. συγκρικτικός) καὶ ______________(σεμνός, ονομ. ουδ. συγκρικτικός) καὶ ______________ (ἅγιος, ονομ. ουδ. συγκρικτικός).
6. ________________(αἱρετός, ονομ. αρσ. συγκρικτικός) ἐστι ὁ θάνατος τοῦ ἀτίμου βίου.
7. Πάντα γὰρ Ἀντίπατρος ἦν, καὶ τὰ πικρότατον Ἀλεξάνδρῳ, πάντα ἦν ἡ Ἀντιπάτρου μήτηρ, σύμβουλος κατ’ αὐτῶν μητρυιᾶς_______________ (χαλεπός,ονομ.ενικού.θηλ. συγκριτικός) καὶ _____________ τι (πολύ, ουδ. αιτ. ενικού, συγκριτικός) προγόνων μισοῦσα τοὺς ἐκ βασιλίδος.
8. Βοιωτοὶ _______________ ( βάρβαρος, ονομ. πληθ., αρσ. συγκριτικός) τυγχάνουσι ὄντες ἢ Θετταλοί.
9. _________________ (σκληρός, ονομ. ενικού ,αρσ. συγκριτικός) σοι πρὸς κέντρα λακτίζειν.
10. Σοφοῖς ὁμιλῶν ἐκβήσει______________ (σοφός, ονόμ. ενικού ,αρσ. συγκριτικός).
11. Τί γὰρ ἂν τούτων ____________ (ἀνιαρός, αιτ. ενικού, ουδ. συγκριτικός) ἀκούσειεν;
12. Τὸ τῶν κρηνῶν ὕδωρ _____________ (ψυχρός, ονομ. ουδ. υπερθετικός) καὶ _____________(διαυγής, ονομ. ουδ. υπερθετικός) ἐστι.
13.Ἐθεράπευον Ἀντίπατρον ἤδη, συναφίστα δ’ ἕκαστον τὰ τοῦ βασιλέως προστάγματα, παραγγείλαντος τοῖς _____________ (τίμιος, αρσ. δοτ. πληθ. υπερθετικός) μήτε προσιέναι μήτε προσέχειν τοῖς περὶ Ἀλέξανδρον.
14. Ἐκεῖνοι ὑπὲρ τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας συνεβάλοντο, στρατηγὸν μὲν Θεμιστοκλέα, ____________ (ἱκανός, αιτ. ενικού, αρσ. υπερθετικός) εἰπεῖν καὶ γνῶναι καὶ πρᾶξαι, ναῦς δὲ ____________ (πολύς, αιτ. πληθ. θηλ. συγκριτικός, β’ τύπος) τῶν ἄλλων συμμάχων, ἄνδρας δ’______________( ἔμπειρος, αιτ. πληθ, αρσ. υπερθετικός).
4. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των παρακάτω επιθέτων σε - ότερος, - οτατος ή σε -ωτερος,- ωτατος.
θερμ….. τέρους
ἠρεμ….. τάτην
νε….. τατος
ἐντον…τατος
σοφ….. τέρους
δικαι….τεροι
ὠφελιμ…τατοι
φοβερ…τέραν
ἐνδοξ….τατον
σεμν… τέρας
γενναι….τατος
ἐντιμ....τατος
5. Να συμπληρώσετε τα κενά, βάζοντας τα επίθετα και τα επιρρήματα στο βαθμό που σας ζητείται.
1. Οὐδὲν κτῆμα ἐστι …………….. τῆς ἀρετῆς ( σεμνός, αιτ. ενικού, ουδ. συγκριτικός).
2. Ὁ ἥλιος …………… τῆς σελήνης ἐστι (μέγας, ονομ.ενικού,αρσ.συγκριτικός)
3. …………….. ἐπολέμησαν οἱ Ἀθηναῖοι ἥ οἱ Πέρσαι (γενναίως, συγκριτικός).
4. Ἀγάπα τὴν πατρίδα ………….. ἥ τοὺς γονέας ( μάλα, συγκριτικός).
5. Κροῖσος ἐνόμιζεν εἶναι ……………….. Σόλωνος ( εὐτυχής, ονομ.ενικού,αρσ.συγκριτικός).
6. ……………… ἐστι τὸ ἀδικεῖσαθαι ἥ τὸ ἀδικεῖν( καλός, ονομ. ενικού, ουδ. συγκριτικός).
7. Οὐδὲν …………….. γένους ἀθλητῶν( κακός, ονομ. ενικού, ουδ. συγκριτικός).
8. Τὸ φυλάξασθαι τἀγαθὰ…………….. (χαλεπός, συγκριτικός)
9. …………… ἐστι τὸ ἀδικείσασθαι ἢ τὸ ἀδικεῖν. (ἀγαθός, συγκριτικός)
10. Πιστεύει τὸν καλὸν θάνατον ………………(ἀγαθός, συγκριτικός, β’ τύπος)
11. Οὐδὲν…………… γένους ἀθλητῶν. (κακός, συγκριτικός).
12. Οἱ δὲ Πελοποννήσιοι ἰδόντες τὰς τῶν Ἀθηναίων τριήρεις οὔσας ……………….( πολύς, συγκριτικός, αιτ. πληθ. θηλ. β’ τύπος) τε πολλῷ ἢ ………………. (πρό, συγκριτικός) καὶ πρὸς τῷ λιμένι, ἔφυγον εἰς τὴν γῆν·
13.Οἱ Ἀθηναῖοι τῷ Ἀντιόχῳ ἐβοήθουν ………………..ναυσί (πολύς, δοτ. πληθ. συγκριτικός)
14. Οἱ στρατηγοὶ οὐκ ἀνείλοντο τοὺς ....................... ὑπὲρ τῆς πατρίδος γενομένους (ἀγαθός, υπερθετικός).
15. Ταῦτα γὰρ ὑπῆρχεν ᾿Αθηναίοις καὶ οὐκ ……………….. (μικρός, ονομ. πληθ. ουδ. β’ τύπος) ἕκαστα τούτων, ὅτε ἡ εἰσβολή τὸ πρῶτον ἔμελλεν Πελοποννησίων ἔσεσθαι καὶ ἐς τὸν πόλεμον καθίσταντο.
16. Οὐδὲν ἐστι ....................... (συγκριτ. του καλὸς) τοῦ βοηθεῖν φίλῳ ἀτυχοῦντι.
17. Εἰκὸς οὖν ὑμᾶς εὔνοιαν ....................... (συγκριτ. του πολὺς) ἔχειν τοῖς ἀπολογουμένοις.
18. Ὁ Κῦρος ἦν παῖς ....................... (υπερθ. Του φιλομαθὴς).
19. Ἀγησίλαος τῶν φίλων οὐ τοὺς ....................... (υπερθ. του δυνατὸς) ἀλλὰ τοὺς ....................... (υπερθ. του πρόθυμος) μάλιστα ἠσπάζετο.
20. Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ἁπάντων ἀνθρώπων ....................... (υπερθ. του ὄλβιος).
21. Οὐδὲν ἐστι ....................... (συγκρ. του ἡδὺς) πατρίδος.
22. Οὐδεὶς ....................... (συγκρ. του προθύμως) ἐμοῦ ἐβοήθει ὑμῖν.
6. Να βάλετε τα επιρρήματα των παρακάτω προτάσεων στους άλλους βαθμούς.
1. Καὶ ἤγγισαν εἰς τὴν κώμην οὗ ἐπορεύοντο καὶ αὐτὸς προσεποιεῖτο πορρωτέρω πορεύεσθαι.
2. Οἱ δὲ παρανηχόμενοι δελφῖνες τοὺς ἐξωτέρω τῶν ἰχθύων φοβοῦντες ὠθοῦσι καὶ τοῦ διαδιδράσκειν ἀναστέλλουσιν.
3. Πλεῖστα δὲ καὶ κάλλιστα ἐκεῖνοι ὑπὲρ τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας συνεβάλοντο
4. Οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ τῆς Ἐπιστολῆς τὸ προοίμιον, ταύτην ἔχει τὴν διδασκαλίαν.
5. Στρατοπεδευσάμενος δὲ τῶν πολεμίων ἄπωθεν σταδίοις πεντήκοντα πέμπει τοὺς κατοψόμενους.
6. Ὅσῳ γὰρ δὴ προέβαινε ἐσωτέρω τῆς Ἑλλάδος ὁ Πέρσης τοσούτῳ ἔθνεα οἱ εἵπετο.
7. Οὑδὲ γὰρ τὰ ῥᾶστα δοκοῦντα τῶν ἡμετέρων ἐπιτηδευμάτων ἄλλοι ῥαδίως ὑπομένουσι.
8. ἡδέως γὰρ ἀνέχεσθε τῶν ἀφρόνων φρόνιμοι ὄντες·
9. Ἔγγιον γὰρ τὸ εἶδος τῇ τῷ ἀτόμῳ οὐσίᾳ ἢ τὸ γένος.
10.Ἐπειδὴ δὲ ἀνοιχθείη, εἰσῇμεν παρὰ τὸν Σωκράτη καὶ τὰ πολλὰ διημερεύομεν μετ' αὐτοῦ. καὶ δὴ καὶ τότε πρῳαίτερον συνελέγημεν·
11.Ἐν ἀρχῇ παῖδες εἰς διδασκάλων τῆς ἡλικίας ἀρξάμενοι φοιτᾶν, ὀψιαίτατα ἀπαλλάττονται.
12. Οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ.
13. Ἀσυμβούλου δείπνου γὰρ ὅστις ὑστερεῖ, τοῦτον ταχέως νόμιζε τάξιν λιπεῖν.
14. Γυνὴ καταλεγέσθω μὴ ἔλαττον ἐτῶν ἑξήκοντα γεγονυῖα.
15. Ἦσαν μὲν γὰρ πάλαι Ἀμαζόνες θυγατέρες Ἄρεως.
16. Οὐκοῦν οἱ μὴ ὀρθῶς πράττοντες ἀφρόνως πράττουσιν καὶ οὐ σωφρονοῦσιν οὕτω πράττοντες;
ἱερὰν
πτωχοὺς
Γενναίοις (ουδ)
εὐδαίμονα
πολλοὶ
κακῷ
ῥᾳδίου (αρσ)
ὀλίγας
σώφροσι (ουδ)
σεμναὶ
εὐσεβεῖ
ἐνδόξους (θηλ)
ἀγαθῷ
Κακοδαίμονος
ἄκρατος
θερμοὺ
σοφῶν
ἅρπαγος
κακὸν
ἀγνώμοσι
Λάλος
πιστῶν
Νέου
Μνήμονα
βλακὶ
σεμνοῖς
Κλέπτης
ἠθικοὺς
ἴδιος
Φίλου
Πλεονέκτην
ἄφρονας
παλαιῷ
ἥσυχος
εὐδαίμονος
θερμῶν
Σώφροσι
Γεραίος
Πένητα
Χαρίεις
Γλυκέων
Οἱ εὐθεῖς
ἄχαρις
ἄξιος
αἰδήμων
πρόθυμος
φιλομαθής
τραχύς
ἁπλοῦς
μοχθηρῶν
ἐπιεικοὺς
φιλομαθήν
ἡδύς
ἀπίστοις
οἰκείῳ
ἐχθροὺς
Πυκνοῖς
ἀκριβοῦς
Χαρίεις
ἱκανῷ
Τίμιος
εὐμενεὶς
ἀσθενῶν
ἀγαθοὺς
Κόσμιος
δεινοὶ
ἀληθής
ὀλίγῳ
βασιλικοῖς
Σώφρων
καλοὶ
Εύδαίμων
2. Να συμπληρώσετε τους τύπους των παραθετικών που χρειάζονται στις παρακάτω προτάσεις:
α) Ὁ Κῦρος .................... (δίκαιος) του αδελφοῦ ἐνομίζετο.
β) Τῶν ἡλικιωτῶν .................... (αἰδήμων) ἦν.
γ) Οὗτος ἦν τοῖς φίλοις .................... (πρᾶος), τοῖς δ’ ἐχθροῖς ....................(τραχύς) καί .................... (φοβερός).
δ) Ὁ Κροῖσος .................... (προθύμως) καί.................... (λαμπρῶς) ἐξένισεν τόν Σόλωνα.
ε) Ἐγώ .................... (πολύ) σοῦ μακαρίζω Τέλλον τόν Ἀθηναῖον.
στ) Τῶν μετρίων .................... (ταπεινός) ᾖν.
ζ) Μητρός τε καί πατρός καί τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων.................... (τίμιος) ἐστίν ἡ πατρίς.
η) Παρύσατις ἐφίλει τόν Κῦρον .................... (μάλα) ἤ τόν βασιλεύονταἈρταξέρξην.
θ) Οἱ ὁφθαλμοί .................... (πιστοί) μάρτυρες των ὤτων εἰσι.
3. Να συμπληρώσετε τα κενά βάζοντας τα επίθετα που βρίσκονται στην παρένθεση στον τύπο που σας ζητείται.(-ότερος,-α,-ον/-ότατος,-η,-ον ή- ώτερος,-α,-ον/ -ώτατος,-η,-ον)
1. Μὴ γίγνου πρεσβυτέρων_____________(πρᾶος, αρσ. συγκριτικός) καὶ ἐπισκόπων______________(ὁσιος, αρσ. συγκριτικός).
2. Ἐπεὶ τοῖς γε κομψοτέροις καὶ ______________(γλαφυρός, δοτ. πληθ. αρσ. συγκριτικός ) τῶν ζῴων οὐκ ἔστι φυγὴ κακοῦ τέλος.
3. Ὑμεῖς δὲ ὄντες _______________ (πλούσιος, ονομ. πληθ. αρσ. συγκριτικός ) πάντων πεποιήκατε πολλὰ καὶ αἰσχρὰ ἕνεκα κερδέων.
4. Πάντα δὲ περιεσκεμμένως δραματουργῶν τὰς πρὸς Ἡρώδην ὁδοὺς ταῖς διαβολαῖς ἐποιεῖτο _______________(τεχνικός, θηλ. αιτ. πληθ. υπερθετικός).
5. Μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων ____________ ( τίμιος, ονομ. ουδ. συγκρικτικός) καὶ ______________(σεμνός, ονομ. ουδ. συγκρικτικός) καὶ ______________ (ἅγιος, ονομ. ουδ. συγκρικτικός).
6. ________________(αἱρετός, ονομ. αρσ. συγκρικτικός) ἐστι ὁ θάνατος τοῦ ἀτίμου βίου.
7. Πάντα γὰρ Ἀντίπατρος ἦν, καὶ τὰ πικρότατον Ἀλεξάνδρῳ, πάντα ἦν ἡ Ἀντιπάτρου μήτηρ, σύμβουλος κατ’ αὐτῶν μητρυιᾶς_______________ (χαλεπός,ονομ.ενικού.θηλ. συγκριτικός) καὶ _____________ τι (πολύ, ουδ. αιτ. ενικού, συγκριτικός) προγόνων μισοῦσα τοὺς ἐκ βασιλίδος.
8. Βοιωτοὶ _______________ ( βάρβαρος, ονομ. πληθ., αρσ. συγκριτικός) τυγχάνουσι ὄντες ἢ Θετταλοί.
9. _________________ (σκληρός, ονομ. ενικού ,αρσ. συγκριτικός) σοι πρὸς κέντρα λακτίζειν.
10. Σοφοῖς ὁμιλῶν ἐκβήσει______________ (σοφός, ονόμ. ενικού ,αρσ. συγκριτικός).
11. Τί γὰρ ἂν τούτων ____________ (ἀνιαρός, αιτ. ενικού, ουδ. συγκριτικός) ἀκούσειεν;
12. Τὸ τῶν κρηνῶν ὕδωρ _____________ (ψυχρός, ονομ. ουδ. υπερθετικός) καὶ _____________(διαυγής, ονομ. ουδ. υπερθετικός) ἐστι.
13.Ἐθεράπευον Ἀντίπατρον ἤδη, συναφίστα δ’ ἕκαστον τὰ τοῦ βασιλέως προστάγματα, παραγγείλαντος τοῖς _____________ (τίμιος, αρσ. δοτ. πληθ. υπερθετικός) μήτε προσιέναι μήτε προσέχειν τοῖς περὶ Ἀλέξανδρον.
14. Ἐκεῖνοι ὑπὲρ τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας συνεβάλοντο, στρατηγὸν μὲν Θεμιστοκλέα, ____________ (ἱκανός, αιτ. ενικού, αρσ. υπερθετικός) εἰπεῖν καὶ γνῶναι καὶ πρᾶξαι, ναῦς δὲ ____________ (πολύς, αιτ. πληθ. θηλ. συγκριτικός, β’ τύπος) τῶν ἄλλων συμμάχων, ἄνδρας δ’______________( ἔμπειρος, αιτ. πληθ, αρσ. υπερθετικός).
4. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των παρακάτω επιθέτων σε - ότερος, - οτατος ή σε -ωτερος,- ωτατος.
θερμ….. τέρους
ἠρεμ….. τάτην
νε….. τατος
ἐντον…τατος
σοφ….. τέρους
δικαι….τεροι
ὠφελιμ…τατοι
φοβερ…τέραν
ἐνδοξ….τατον
σεμν… τέρας
γενναι….τατος
ἐντιμ....τατος
5. Να συμπληρώσετε τα κενά, βάζοντας τα επίθετα και τα επιρρήματα στο βαθμό που σας ζητείται.
1. Οὐδὲν κτῆμα ἐστι …………….. τῆς ἀρετῆς ( σεμνός, αιτ. ενικού, ουδ. συγκριτικός).
2. Ὁ ἥλιος …………… τῆς σελήνης ἐστι (μέγας, ονομ.ενικού,αρσ.συγκριτικός)
3. …………….. ἐπολέμησαν οἱ Ἀθηναῖοι ἥ οἱ Πέρσαι (γενναίως, συγκριτικός).
4. Ἀγάπα τὴν πατρίδα ………….. ἥ τοὺς γονέας ( μάλα, συγκριτικός).
5. Κροῖσος ἐνόμιζεν εἶναι ……………….. Σόλωνος ( εὐτυχής, ονομ.ενικού,αρσ.συγκριτικός).
6. ……………… ἐστι τὸ ἀδικεῖσαθαι ἥ τὸ ἀδικεῖν( καλός, ονομ. ενικού, ουδ. συγκριτικός).
7. Οὐδὲν …………….. γένους ἀθλητῶν( κακός, ονομ. ενικού, ουδ. συγκριτικός).
8. Τὸ φυλάξασθαι τἀγαθὰ…………….. (χαλεπός, συγκριτικός)
9. …………… ἐστι τὸ ἀδικείσασθαι ἢ τὸ ἀδικεῖν. (ἀγαθός, συγκριτικός)
10. Πιστεύει τὸν καλὸν θάνατον ………………(ἀγαθός, συγκριτικός, β’ τύπος)
11. Οὐδὲν…………… γένους ἀθλητῶν. (κακός, συγκριτικός).
12. Οἱ δὲ Πελοποννήσιοι ἰδόντες τὰς τῶν Ἀθηναίων τριήρεις οὔσας ……………….( πολύς, συγκριτικός, αιτ. πληθ. θηλ. β’ τύπος) τε πολλῷ ἢ ………………. (πρό, συγκριτικός) καὶ πρὸς τῷ λιμένι, ἔφυγον εἰς τὴν γῆν·
13.Οἱ Ἀθηναῖοι τῷ Ἀντιόχῳ ἐβοήθουν ………………..ναυσί (πολύς, δοτ. πληθ. συγκριτικός)
14. Οἱ στρατηγοὶ οὐκ ἀνείλοντο τοὺς ....................... ὑπὲρ τῆς πατρίδος γενομένους (ἀγαθός, υπερθετικός).
15. Ταῦτα γὰρ ὑπῆρχεν ᾿Αθηναίοις καὶ οὐκ ……………….. (μικρός, ονομ. πληθ. ουδ. β’ τύπος) ἕκαστα τούτων, ὅτε ἡ εἰσβολή τὸ πρῶτον ἔμελλεν Πελοποννησίων ἔσεσθαι καὶ ἐς τὸν πόλεμον καθίσταντο.
16. Οὐδὲν ἐστι ....................... (συγκριτ. του καλὸς) τοῦ βοηθεῖν φίλῳ ἀτυχοῦντι.
17. Εἰκὸς οὖν ὑμᾶς εὔνοιαν ....................... (συγκριτ. του πολὺς) ἔχειν τοῖς ἀπολογουμένοις.
18. Ὁ Κῦρος ἦν παῖς ....................... (υπερθ. Του φιλομαθὴς).
19. Ἀγησίλαος τῶν φίλων οὐ τοὺς ....................... (υπερθ. του δυνατὸς) ἀλλὰ τοὺς ....................... (υπερθ. του πρόθυμος) μάλιστα ἠσπάζετο.
20. Κροῖσος ἐνόμιζεν ἑαυτὸν εἶναι ἁπάντων ἀνθρώπων ....................... (υπερθ. του ὄλβιος).
21. Οὐδὲν ἐστι ....................... (συγκρ. του ἡδὺς) πατρίδος.
22. Οὐδεὶς ....................... (συγκρ. του προθύμως) ἐμοῦ ἐβοήθει ὑμῖν.
6. Να βάλετε τα επιρρήματα των παρακάτω προτάσεων στους άλλους βαθμούς.
1. Καὶ ἤγγισαν εἰς τὴν κώμην οὗ ἐπορεύοντο καὶ αὐτὸς προσεποιεῖτο πορρωτέρω πορεύεσθαι.
2. Οἱ δὲ παρανηχόμενοι δελφῖνες τοὺς ἐξωτέρω τῶν ἰχθύων φοβοῦντες ὠθοῦσι καὶ τοῦ διαδιδράσκειν ἀναστέλλουσιν.
3. Πλεῖστα δὲ καὶ κάλλιστα ἐκεῖνοι ὑπὲρ τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας συνεβάλοντο
4. Οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ τῆς Ἐπιστολῆς τὸ προοίμιον, ταύτην ἔχει τὴν διδασκαλίαν.
5. Στρατοπεδευσάμενος δὲ τῶν πολεμίων ἄπωθεν σταδίοις πεντήκοντα πέμπει τοὺς κατοψόμενους.
6. Ὅσῳ γὰρ δὴ προέβαινε ἐσωτέρω τῆς Ἑλλάδος ὁ Πέρσης τοσούτῳ ἔθνεα οἱ εἵπετο.
7. Οὑδὲ γὰρ τὰ ῥᾶστα δοκοῦντα τῶν ἡμετέρων ἐπιτηδευμάτων ἄλλοι ῥαδίως ὑπομένουσι.
8. ἡδέως γὰρ ἀνέχεσθε τῶν ἀφρόνων φρόνιμοι ὄντες·
9. Ἔγγιον γὰρ τὸ εἶδος τῇ τῷ ἀτόμῳ οὐσίᾳ ἢ τὸ γένος.
10.Ἐπειδὴ δὲ ἀνοιχθείη, εἰσῇμεν παρὰ τὸν Σωκράτη καὶ τὰ πολλὰ διημερεύομεν μετ' αὐτοῦ. καὶ δὴ καὶ τότε πρῳαίτερον συνελέγημεν·
11.Ἐν ἀρχῇ παῖδες εἰς διδασκάλων τῆς ἡλικίας ἀρξάμενοι φοιτᾶν, ὀψιαίτατα ἀπαλλάττονται.
12. Οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ.
13. Ἀσυμβούλου δείπνου γὰρ ὅστις ὑστερεῖ, τοῦτον ταχέως νόμιζε τάξιν λιπεῖν.
14. Γυνὴ καταλεγέσθω μὴ ἔλαττον ἐτῶν ἑξήκοντα γεγονυῖα.
15. Ἦσαν μὲν γὰρ πάλαι Ἀμαζόνες θυγατέρες Ἄρεως.
16. Οὐκοῦν οἱ μὴ ὀρθῶς πράττοντες ἀφρόνως πράττουσιν καὶ οὐ σωφρονοῦσιν οὕτω πράττοντες;